|
Avukat Şafak Herdem
Kimilerimizin
bildiği ve SHGM internet sitesinde de duyurulduğu üzere, SHGM İstanbul
Atatürk Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı, Ankara Esenboğa
Havalimanı, İzmir Adnan Menderes Havalimanı ve Antalya Havalimanı'na
ikişer adet olmak üzere toplam 10 kiosk cihazı ile kişi ve
kurumların şikayetlerini değerlendirebilmek amacıyla bir altyapı
oluşturdu.
SHGM’nin
yaptığı açıklamaya göre sistem
“İç ve dış hatlar gidiş terminallerinde bulunan cihazlar aracılığı
ile yolcular hem elektronik hem de yazılı olarak başvurularını
yapabildiği gibi SHGM'nin duyuru, düzenleme ve faaliyetleri
hakkında bilgilendirme sağlayacak bir üst menü ile vatandaşların
şikâyet ve önerilerini iletebilecekleri bir alt menüden oluşuyor.”
Bununla
birlikte taleplerin İngilizce olarak yapılabildiği de kurumun
internet sitesindeki duyuruları arasında.
Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü’nün bu türlü niyet ve icraatları
elbetteki havacılık sektörümüzde yolcu mağduriyetlerine verilen
önem açısından son derece önemli fakat bu sistemin geliştirilmesine
yardımcı olmak üzere, diğer ülkelerdeki uygulamaları incelemek
ve aynı amaçta yürürlükteki yasalarımızdan ne şekilde azami
faydayı sağlayabileceğimiz üzerine yaptığımız bu çalışma
ile de Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden öncelikli bir
havayolu yolcusu olarak beklentilerimizi sizlerle paylaşmak istedim.
Öncelikle
belirtmek isterim ki, havaalanlarında yer alan kioskların ülkemizde
sıklıkla havayolu şirketlerinin boarding card’larının basılması
ve yine ilgili havayolu şirketi hakkında enformasyona ( uçuş/rezervasyon)
ulaşılması amacıyla özel sektör(havayolu şirketleri) tarafından
kurulmaya başlandığı aşikar.
Yurtdışı
örneklerini ve yurtdışında kiosk kullanıcılarının
beklentilerini incelediğimiz de ise, ilk etapta kiosklar aracılığı
ilettikleri şikayet/mağduriyetlerinin giderilip giderilmediği veya
ne şekilde giderileceği hususlarında kiosk kurucularının beyan ve
taahhütleri ön plana çıkmakta,
hatta bu durum kimi araştırmalarda öyle bir teknik altyapı
gereksinimi ortaya çıkartmış ki, mukayese amacıyla havayolu şirketleri
tarafından tahsil edilen havaalanı vergilerine dayanak yasal düzenlemeler
ile havaalanı kira bedellerinin kimi kiosklarda belirtildiğine
rastlamaktayız.
Ülkemizde
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün takdirle karşılanan
kiosk uygulamasına yukarıda belirttiğimiz, yurtdışı havaalanlarında
mevcut uygulamalar çerçevesinde yasal düzenlemeler katkısı ile
baktığımızda ise ilk aklımıza gelen; bir kamu tüzelkişi olan
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün bu kioskların altyapısını
oluştururken neden 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında
ihmalkar davrandığıdır.
Bilgi
Edinme Hakkı Kanunu, ilk maddesinde de düzenlendiği üzere
demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık
ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını
kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir. Kanunun dördüncü
maddesi uyarınca herkes bilgi edinme hakkına sahip olup Türkiye'de
ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı tüzel
kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla
ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu
Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Kioskların
sivil havacılık otoritesi tarafından uygulamaya geçirildiğini
düşünürsek Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne Bilgi
Edinme Hakkı Kanunu kapsamında sorulacak soruların, yasal
dayanakları ile bir nevi “garanti” görülen cevaplarının yasal
zeminler hazırlanması öncelikli beklenir iken, havayolu şirketlerine
ilişkin iletilen, yolcu-taşıyıcı
ilişkileri tahtında ekseriyetle özel hukuk ilişkileri kapsamında
değerlendirilmeye alınması muhtemel şikayetlerin ( ki bu neviden
yolcu şikayetleri birçok kere bilet, bagaj, kargo uyuşmazlıklarından
kaynaklanmaktadır) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından
ne şekilde ve ne surette hangi tatminkar ve etkin kısa süreli çözümle
nihailendirileceği şüphelerim arasındadır.
2003
yılında yürürlüğe giren Bilgi Edinme Kanunu’nun ilk uygulama yıllarında,
kanunda yer alan istisnalara dayanılarak cevap vermek yönünde
imtina edilme eğilimi sıklıkla yaşansa da, günümüzde kanunun
uygulama yönetmeliğindeki düzenlemelerden ötürü beklentilere
cevap vermeyen yanı gittikçe azalmaktadır. Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü’nün teknoloji destekli bu girişiminin kanunun
uygulama yönetmeliğinde belirtilen asgari ihtiyaçları da kapsaması
göz önüne alındığında, bu kioskların öncelikle İngilizce başvuru
alma teknik yapısından ziyade, vatandaşlarımızın ihtiyaçlarına
azami fayda sağlaması beklentiler içinde olmalıdır.
Avukat Şafak Herdem
|
