|
2. Gelibolu
Harekat Alanı
Çanakkale
Boğazı’nın uzunluğu 61.8 km’dir (38 mil). Boğazın en geniş
yeri Erenköy Koyu ile Tengerdere ağzı arasıdır (45 mil). En dar
yeri Kilitbahir-Çanakkale arasıdır
(0.75 mil). Kumkale ve Seddülbahir bölgesine, boğazın
giriş bölgesi denilir. Çanakkale Boğazı’nın Avrupa yakasında
Gelibolu Yarımadası yer alır. Gelibolu Yarımadası’nın en dar
yeri Bolayır ortasıdır. Güneye doğru yarımada genişler. Akbaş-Kemikli
arası 20 km’ye çıkar. Daha sonra tekrar daralmaya başlar. İlyas
(Helles) Burnu’nda son bulur. Gerçekleştirilen çarpışmanın büyük
bölümü, eni yaklaşık 5 mil olan cephededir. Yarımadanın kilit
noktası Conkbayırı’ndan yukarı Saroz’a doğru Kemikli
Burnu’na kadar uzanan yarım ay şeklindeki kumsal ile bu burundan
aşağıya Seddülbahir’e kadar uzanan sahil,
çıkarmaya elverişli plajları ihtiva etmektedir. Yarımadanın
en geniş ucundaki İlyas Burnu’nda yamaç oldukça dik bir şekilde
denize iner (5)
Boğazın her iki yakası nesillerden beri Türkler tarafından
ordugah olarak kullanılmaktaydı. Ege’yle birleştiği ağızdan
en dar bölümüne kadar olan 14 millik mesafede bir dizi ordugah
kurulmuştur. Sözkonusu ordugahlar en son 1885 tarihinde modernize
edilmiştir. Dolayısıyla 1914 yılında Büyük Savaşın patlak
vermesiyle buradaki savunma çalışmaları o günün standartlarının
gerisindeydi. Sonuç olarak Müttefik Donanma Komutanlığı, boğazdan
geçişin takviye edilmesi halinde müttefik filonun İstanbul’a
ulaşabileceğine inandı.
Boğazda kurulan Ordugahlar yapı itibarıyla eski stil
“kale tipi” yapılardan, toprak siper duvarlarının arkasında
üzeri örtük olmayan ve gizlenecek bir yeri de bulunmayan açık
top mevzilerine kadar değişiklik göstermişti. Eski model topların
çoğu yetersiz kalmış ve bu durum müttefiklerin, düşman
mevziini oldukça yakından top ateşine tutmasına olanak tanımıştı.
Bu dezavantaja rağmen Türklerin kıyıya konuşlandırılmış
silahları ve
deniz mayınları bombardımanı gerçekleştiren filoya
ciddi hasarlar verdi.(6)
|
1.
Gallipolli
Area of Operations
The
Dardanelles Strait is 61.8 km (38 miles) in length. The broadest
point of it lies between Erenköy Bay and Tengerdere mouth (45
miles) and the narrowest point lies between Kilitbahir - Çanakkale
(0.75 miles). Kumkale and Seddülbahir are called the entrance to
the straight. On the European shore of the Strait lies the Gallipoli
Peninsula. The midst of Bolayır is the narrowest point of
the Gallipoli peninsula and it gets broader toward southern
part. The width gets up to 20 km between Akbaş-Kemikli and then
narrows and ends in Cape İlyas (Helles). Most of the fighting was
on
a
front about five miles in width. Crescent-shaped beach extending
from Conkbayır, the key point of the peninsula, to Cape Kemikli,
together with the beach extending to Seddülbahir consist the most
convenient seashores for the campaign. On Cape İlyas, the broadest
point of the peninsula, the slope descents to sea quite vertically.
(5)
Both
shores of the strait had been fortified by the Turks for many
generations. From its Aegean mouth to the Narrows, a distance of
about 14 miles, a series of forts had been constructed. The last
modernization of these fortifications took place in 1885.
Consequently,
by the outbreak of the Great War, in 1914, the defense works were
essentially obsolete by the standards of the day. As a result, the
allied naval command believed that passage of the fortified strait
could be forced, and that an Allied fleet could then reach
Constantinople.
Fortifications
along the strait varied from old style “castle-like” structures
to open emplacements behind earthen parapets, without overhead cover
or concealment. In many instances the old model artillery had a
limited range, inferior to that of the Allied fleet which allowed
the latter to pound some battery sites often at a relatively close
range. In spite of this disadvantage, the Turkish coastal guns-and
minefields-inflicted serious damage on the bombarding fleet.(6)
|
