|
(12) Doğu Cephesi Hava Birlikleri:
(a) 15 nci Uçak Bölüğü (Horasan Müfrezesi):
Mayıs 1920 sonunda Erzurum İstasyonu'nun lağvedilmesiyle, doğu bölgesindeki
7 nci ve 8 nci Uçak Bölükleri birleştirilerek 15 nci Uçak Bölüğü
kuruldu. 15 nci Uçak Bölüğü bünyesinde, Birinci Dünya Savaşı'ndan
kalma iki harap ALBATROS C-III ile çoğu uçamaz durumda olan 11
adet NİEUPORT, FARMAN ve MORANE tipi Rus uçakları bulunuyordu. 15
nci Uçak Bölüğünün Horasan Meydanı'nı kullanışı, Horasan
Müfrezesi olarak anılmasına sebep olmuştu.
(b) Erzincan Uçak İstasyonu:
Birinci Dünya Savaşı sonunda Irak'tan, Musul - Mardin ve Diyarbakır
yolu ile Elazığ'a çekilebilmiş olan 2 nci Uçak Bölüğünün,
uçak malzemeleri ile aralarında teknik eleman bulunmayan Bölük
personeli Elazığ'da bir uçak istasyonu yaratma gayretinde bulunmuşlardı.
Ancak, 13 Haziran 1920 tarih ve 328 sayılı Millî Savunma Bakanlığı
emri ile bu istasyonun 2 nci Sınıf Uçak İstasyonu olarak
Erzincan'da kurulması emredilmişti.
Erzincan İstasyonu'nda Musul'dan getirilen iki adet ALBATROS D-III,
dört adet kırık dökük HALBERSTAD D-V av uçağı ile bir adet
AEG C-IV keşif uçağı olmak üzere toplam yedi uçak vardı.
Diyarbakır'daki Elcezire Cephe Komutanlığı emrinde şeklen bir
hava birliği mevcut olmasına rağmen hiç bir uçuş görevi
yapamamıştı. 15 nci Kolordu Komutanlığı tarafından Erzurum'da
kurulan 15 nci Uçak Bölüğü rasıtlarından Üsteğmen Arif
Hikmet (BÜKE) başkanlığında, Sivil Pilot Hüsnü, Basri (ALEV),
bir makinist ve bir marangoz ustası, Elazığ'daki uçakların
durumunu incelemek üzere Elazığ'a gönderildi. Yollar bozuk olduğundan
Erzurum'dan Elazığ'a bir ayda varabildiler. Elazığ'da bir
kiremit imalathanesinde depo edilmiş altı uçak buldular. Benzin
bulunmadığından, Erzurum'dan benzin getirtildi. Mevcut altı uçaktan
iki HALBERSTAD D-III uçağının faal duruma getirilebileceği
tesbit edildi. Bu uçakların tamiratı iki ay içinde tamamlandı
ve uçuş denemeleri başarılı oldu. Onarılan iki uçak uçurularak
Erzincan'a götürüldü. Benzin ikmali yapıldıktan sonra
Erzurum'un Hasankale doğusundaki Horasan Meydanı'na intikal
ettirildi.
(c) Doğu Harekatı:
Mondros Ateşkes Anlaşması'ndan itibaren doğudaki Ermeniler İtilaf
Devletlerinden gördükleri yardım üzerine, ellerinden silahları
alınmış Türklere yer, yer saldırıyorlardı. Bunun üzerine Türkiye
Büyük Millet Meclisi, doğu illerinde kısmî seferberlik ilan
ederek, Ermeni harekatına karar verdi. Doğuda 15 nci Kolordunun
Ermeni kuvvetlerine karşı başlattığı harekatta, 15 nci
Kolorduya bağlı 12 nci Tümeni 28 Eylül 1920'de keşif isteğinde
bulundu.
(d) İlk Yer Panosunun Kullanılışı:
Bu keşif görevi esnasında, Karaurgan - Sarıkamış - Novoselim
doğrultusunda bir keşif uçuşu yapıldı. Dönüşte Laloğlu -
Verişen sırtları - Kumru Dağı - Akmezardağ - Yeniköy bölgelerinde
yürüyüş koluna rastlansaydı bunlara taarruz yapılacaktı.
Keşif sonu raporu Akmezardağ'daki karargah üzerine atıldı.
Karargahı belirtmek için arazi üzerine beyaz çarşaftan (+) şeklinde
işaret kullanılmıştı. Bu durum ilk defa deneniyordu. 15 nci Uçak
Bölüğünün bu keşfinde, düşman uçağına rastlanmadı. Bu
arada Erzurum'da bulunan eski ALBATROS C-III uçaklarından birinin
tamiri tamamlandığından kırılan bir uçak yerine Cephe Komutanlığı
emrindeki 15 nci Uçak Bölüğüne verildi. Bölükte iki av ve bir
keşif uçağı bulunuyordu.
(13) 15 nci Uçak Bölüğü'nün Ermenilere Karşı Harekatı:
15 nci Uçak Bölüğü kara harekatı başlamadan önce Sarıkamış
bölgesinde çok başarılı ve ilginç keşifler yapmıştı. 15
nci Kolordunun Kars'a doğru ileri harekatı sonucu 29 Eylül
1920'de Sarıkamış ve 30 Ekim 1920'de Kars, Türk Ordusu tarafından
geri alındıktan sonra 15 nci Uçak Bölüğü önce Sarıkamış'a
sonra Kars'a intikal etti ve cephedeki uçuşlarını sürdürdü.
ALBATROS C-III tipi uçakla keşif yapılıyor, HALBERSTAD D-V'lerle
de Ermeni uçaklarının hatlarımızı keşfetmesini önlüyor,
Ermeni kuvvetlerini bombalayıp, makinalı tüfek ateşine
tutuyordu. Harekat süresince hiçbir kırım olmamıştı.
Ermeniler, bu savaş sırasında DE HAVİLLAND D-IV tipi bir keşif-bombardıman
ve bir NİEUPORT av uçağı kullanıyor ancak Türk uçaklarıyla
çarpışmaktan kaçınıyorlardı. Ermeni uçaklarının kokardı;
kanatta mor-sarı-yeşil olmak üzere iç içe üç daire ve
kuyrukta aynı renkler içi içe kareler şeklinde bulunuyordu. 15 Uçak
Bölüğü Ermenilerle yapılan Gümrü Andlaşmasına kadar keşif
ve taarruz görevlerini başarı ile yaptı. Bölüğün uçuşları
3 Aralık 1920'de sona ermişti.
(14) 15 nci Uçak Bölüğü'nün Konuş Yerleri, Personel ve
Uçak Durumu:
Konuşlandığı
Yerler
Horasan, Sarıkamış, Kars
Bölük Komutanı
Rasıt Üsteğmen Ahmet Rahmet
Pilotlar
Astsubay Hasan Basri (ALEV) / Av pilotu
Astsubay Halim (CANKO) / Keşif pilotu
Astsubay Halil
Astsubay Hikmet
Rasıtlar
Üsteğmen Tevfik (BEŞGÜL)
Üsteğmen
Murat
Üsteğmen Arif Hikmet (BÖKE)
Üsteğmen İhsan (ORGUN)
Üsteğmen İsmail Rahmi (ÇORLU)
Uçaklar
1
adet ALBATROS C-III / Silahlı Keşif
2
adet HALBERSTAD D-V / Av
(15)
1920 Yılında Hava Kuvvetleri Kadrosunda Bulunan Personel ve Görev
Yerleri:
(a) Batıda Bulunanlar:
Rütbesi
:
Adı (*)
: Soyadı (**) .
Görevi
:
Topçu Binbaşı
Latif (*)
-
Eskişehir Savaş Grç.Ypm.Md.İst.K.
Deniz Yüzbaşı
Ahmet Nuri (*) -
Uçak İstasyon Komutan Yardımcısı
Deniz Pilot Yüzbaşı Savmi
Uçan
M.S.B. Uçk.Ks.A. / Pilot
Hava Yüzbaşı
İsmail Hakkı (*)
-
Rasıt
Deniz Yüzbaşı
Ahmet Ali
Tezuçan Hava
Yer
Hava Rasıt Üsteğmen
E. Nihat
Sözeri
Batı Cephesi K.lığı
Hava Pilot Üsteğmen
H. Avni
Arıkkök
Pilot
Hava Rasıt Üsteğmen
Muhsin Alpagot
Batı Cephesi K.lığı Uçk.Ks.A.
Hava Rasıt Üsteğmen
O. Tayyar
-
Rasıt, aynı zamanda pilotaj kursunda
Hava Rasıt Üsteğmen
Rıfat (*)
-
Savaş Sanayı Şubesi Depo Müdürü
Hava Rasıt Üsteğmen
M. Nuri
-
Rasıt
Hava Rasıt Üsteğmen
Sabri
-
Rasıt
Hava Rasıt Üsteğmen İ.
Ethem (*)
-
Rasıt
Hava Rasıt Üsteğmen
Y. Kenan (*)
-
Rasıt
Hava Pilot Üsteğmen
Ş. Hazım
Ergökmen Fen
Şube Müdürü
Rasıt Teğmen
Sıtkı
Tanman
Fen Şube Müdürü
Rasıt Teğmen
O. Nuri
Baykal
İstasyon K.lığı Refakat Sb.
Rasıt Teğmen
İ. Hakkı
Ang
Rasıt
Rasıt Teğmen
Esat
Yarkınöz
Rasıt
Rasıt Teğmen
H. Hulki
Gökdeniz
Rasıt
Rasıt Teğmen
Ö. Avni
Okar
Rasıt
Rasıt Teğmen
H. Basri
Bilgin
Rasıt
Rasıt Teğmen
Hamdi
Çaypınar
Rasıt
Sivil
Behçet (*)
-
Pilot
Sivil
Vecihi
Hürkuş
Pilot
Sivil
Hayrettin
-
Pilot
Pilot Astsubay
Halil
-
Pilot
Pilot Astsubay
İhya
-
Pilot
Pilot Astsubay
Kazım
-
Pilot
Pilot Astsubay
İ. Zeki
-
Pilot
Alay Ustası
A. Reşat
-
Makinist / 4. sınıf
Alay Ustası
H. Ruhi
-
Makinist / 4. sınıf
Sivil
Eşref
Atalay
Makinist
Sivil
İ. Kadri
-
Makinist
Sivil
Eşref
Kasman
Makinist
Deniz Astsubay
İsmail
-
Makinist
Tüfek
Ustası
İsmail
-
Tüfek Ustası / 4. sınıf
Hava Üsteğmen
H. Basri
-
İaşe Subayı
İdari Memur
Sait
- Tabur
Yazıcısı
(*) Şehit olanlar.
(**) Soyadı kanunundan sonra soyadı bilinenler.
(b) Doğuda Bulunanlar:
Rütbesi
:
Adı
: Soyadı
: Görevi
:
Hava Pilot Yüzbaşı
Abdullah
-
15 nci Uçak Bölüğü Komutanı
Hava Rasıt Üsteğmen
Murat
-
Rasıt
Hava Rasıt Üsteğmen
A. Hikmet
Büke
Rasıt
Hava Rasıt Üsteğmen
A. Rahmet -
Rasıt
Hava Rasıt Teğmen
İhsan
Orgun
Rasıt
Hava Rasıt Teğmen
Tevfik
Beşgül
Rasıt
Hava Rasıt Teğmen
İ. Rahmi Çorlu
Rasıt
Astsubay
Basri
Alev
Pilot
Astsubay
Halim
Canko
Pilot
Astsubay
Halil
-
Pilot
Astsubay
Hikmet
-
Pilot
Alay Ustası
Osman
-
Bölük Baş Makinisti
Makinist
İshak
-
Bölük Baş Makinisti
Makinist
Sabri
-
Bölük Makinisti
Alay Ustası
Şaban
-
Bölük Marangoz Ustası
Ulaştırma Teğmen
Basri
-
Ulaştırma Takım Komutanı
Hesap Memuru
M. Hilmi
-
Bölük Hesap Memuru
Tüfek Ustası
Ragıp
-
Tüfek Ustası / 4. sınıf
(c) Güneyde Bulunanlar:
Rütbesi
:
Adı (*) :
Soyadı :
Görevi
:
Hava Rasıt Üsteğmen
Sabri
-
Bölük Komutan Vekili / Rasıt
Astsubay
Cemal (*)
-
Pilot
Astsubay
Sabri (*)
-
Pilot
(*) Şehit olanlar.
(16) Güney Cephesinde Ele Geçen Fransız Uçağı:
Eylül 1920'de Adana dolaylarında yerden açılan ateş sonucu
Breguet-14 tipi bir Fransız keşif-bombardıman uçağı mecburi
iniş yaptı. Uçak sökülerek tamir için Konya İstasyonu'na
gönderildi. Ancak, yedek parçası olmadığı için faal duruma
getirilemedi.
Güney Cephesi'nde Rasıt Üsteğmen Sabri ve Astsubay Cemal irtibat
görevi yapmaktaydı.
(17) Yurt İçinde Ayaklanmalar (1920):
1920 yılında Yurt içinde oluşan iç ayaklanmaların çokluğu
dikkat çekicidir. İstanbul Hükümeti tarafından yayınlanan
fetvaların (bildirilerin) kışkırtıcı rolü olduğu kesindi.
16 Şubat -
16 Mayıs 1920
2. Anzavur Ayaklanması
13 Nisan -
31 Mayıs 1920
1 nci Düzce Ayaklanması
18
Nisan -
25 Mayıs 1920 Kuvveyi
İnzibatiye olayı
15 Mayıs -
27 Ağustos 1920 1
nci Yozgat Ayaklanması
20 Mayıs -
7 Haziran 1920
Cemil Çeto Ayaklanması
25 Mayıs -
21 Haziran 1920
Zile Ayaklanması
1 Haziran - 8
Haziran 1920 Milli
Aşireti Ayaklanması
21 Temmuz - 30 Temmuz 1920
Çivril olayı
27 Haziran - 28
Haziran 1920
Kula olayı
19 Temmuz - 23 Haziran
1920 2 nci Düzce
Ayaklanması
20 Temmuz - 20 Ağustos
1920 İnegöl
olayı
5 Eylül
- 30 Aralık 1920
2 nci Yozgat Ayaklanması
2 Ekim -
22 Kasım 1920
Konya Ayaklanması
1 Aralık
- 30 Aralık 1920
Demirci Mehmet Efe olayı
Güney Anadolu'da Fransız işgaline karşı Urfa, Antep, Maraş ve
Adana illeri de 1919 yılı başlarında silaha sarılmıştı.
Yurdun her tarafında yer, yer milis çeteleri çarpışmaya başladı.
1920 yılı başında; Batıda Yunanlılara, Güneyde Fransızlara,
Karadeniz Bölgesinde Pontus çetelerine, Doğuda Ermenilere karşı
konuluyor ve Kurtuluş Savaşı devam ediyordu.
|
