BALKAN SAVAŞI TÜRK HAVA HAREKATI     

3. BALKAN SAVAŞI'NDA TÜRK HAVACILIĞININ KADRO VE KURULUŞU İLE EĞİTİMİ:

    25 Eylül 1912'de hazırlanmış ve yavaş, yavaş uygulamaya başlanmış olan tayyare okulu ve tayyare bölüğü kadroları şu şekilde belirtilmişti.

        a. Kadro ve Kuruluş:

            (1) Genel Yönerge:

                 (a) Tayyareci yetiştirmek için İstanbul'da bir tayyare okulu kurulacaktır.

                (b) Okul hazırlanan plan gereğince, müdüriyet, subaylar, makinacı personel, karakol daireleriyle, hastane, tamirhane, alet ve avadanlık ve yeraltı benzin depolarından, uçak, otomobil, araba hangarlarından ve bir ahırdan ibaret olacak ve bir hat üzerine inşa edilecektir.

                 (c) Öğrenim süresi üç aydır ve her yıl üç devre öğrenim görecektir.

                 (d) Her öğrenim devresine 12-20 subay katılacaktır.

                 (e) Okulun kuruluş ve kadrosundan başka, okulda daima bir uçak bölüğü bulunacak ve bu bölük yetiştirildikten ve belirlenen görev yerine katılması sağlandıktan sonra yerine diğer bölük kurulacaktır.

                  (f) Uçaklar için bölük kuruluşu kabul edilmiştir. Bir bölük iki takımdan ve bir takım iki uçaktan oluşacaktır.

                  (g) Okulun ve uçak bölüğünün kadroları aşağıda belirtilmiştir.

 (2) Tayyare Okulu Kadrosu:

                  1 Müdür (Binbaşı veya Albay)

                  1 Müdür yardımcısı (Yüzbaşı)

                  1 Bölük yazıcısı

                  4 Öğretmen (Pilot Asteğmen ile Kıdemli Yüzbaşı)

                  6 Makinacı öğretmen (Asteğmen ile Kıdemli Yüzbaşı)

                  1 Tabip (Operatör Binbaşı)

                  1 Tabip yardımcısı (Yüzbaşı)

                  1 Eczacı.

                  4 Hasta bakıcı (1 Onbaşı, 3 er)

                  1 İdare memur yardımcısı (Başçavuş)

                  1 Yazıcı (Çavuş)

                  1 Yazıcı (Onbaşı)

                  Tamirhane:

                  1 Müdür (Yüzbaşı)

                  1 Öğretmen (Asteğmen)

                  1 Çavuş

                  1 Ressam (1000 kuruş maaşla)

                16 Er (işçi)

                13 Er (hademe)

                  3 Er (Aşçı)

                  6 Er (Otomobilci)

                  2 Er (Su taşıma için)

                 Alet ve Avadanlık Deposu:

                 1 Depo memuru (Asteğmen ile Yüzbaşı)

                 1 Depo memur yardımcısı (Astsubay)

                 Okul Muhafız Müfrezesi:

                 1 Müfreze Komutanı (Yüzbaşı)

                 1 Müfreze Memuru (Teğmen)

               40 Er

                 4 Onbaşı

                 2 Çavuş                      

 (3) Bir Tayyare Bölüğünün Kadrosu:

                 1 Bölük Komutanı (Kıdemli Yüzbaşı)

                 4 Teğmen ile Yüzbaşı (Bir uçağa bir subay hesap edilerek)

                 1 Tabip (Yüzbaşı)

                 1 Eczacı (Asteğmen)

                 1 Başçavuş (Rövelverli)

                 1 Başçavuş yardımcısı

                 4 Çavuş (Bir uçağa bir çavuş hesap edilerek, Rövelverli)

                 4 Onbaşı (Bir uçağa bir onbaşı hesab edilerek) 

                 1 Sağlık onbaşısı

                 1 Marangoz onbaşısı

                 1 Su taşıma eri

                 1 Saraç onbaşısı

                 1 Demirci onbaşısı

                 1 Aşcı eri

                 1 Borazan eri (Tüfekli)

                 7 Emireri

               30 Tayyareci ve makineci eri (Tüfekli)

               24 Arabacı eri

                 4 Arabacı onbaşısı

                 2 Arabacı çavuş

                 Araba sayısı.

                 4 Adet beygirli (Her bir bölükte dört uçak ile iki uçak çadırı bulunacaktır. Her uçak bir arabaya yüklenecektir.)

                 1 Adet altı beygirli araba

                 1 Adet dört beygirli araba (Uçak çadırı bir arabaya yüklenecektir.)

                 1 Adet dört beygirli araba (Bundan başka tamir için bir demirci arabası bulunacaktır.)

                 1 Adet iki beygirli araba (Bölüğün küçük ağırlığı için daha iki araba tahsis olunacaktır. Benzin nakli için bir çift beygirli bir araba tahsis edilecektir. Bölükte                 iki yedek motor ile kanatlar, çarklar ve diğer gerekli parçalar mevcut bulunacak ve tamamen seyyar olacaktır.)

               40 Koşum hayvanı

                 4 Çavuş bineği

                 1 Borazan eri bineği

                 7 Subay bineği          

 b. Eğitim:

          (1) Pilot Eğitimi:

              O zamanki pilot yetiştirme usulleri çok ilkel olup bugünküne hiç benzememekte idi. Pilot olacak bir öğrenciye aşağıdaki sıra ve usulde kuramsal ve uygulamalı öğretim yapılmakta idi.

              (a) Uçak ve motor hakkında genel bilgi:

                   Bu bilgi pek basit olup uçak ve motor parçalarının isimleri ile genel olarak gördüğü işi kapsamakta, uçak ve motor hakkında gayet sade ve teknik bilgi verilmekte idi.

              (b) Uçuş:

                   Öğrenci tarif üzerine ve kendi kendine uçuş yapardı. (O devirde okul uçakları bir kişilik idi. Öğrencinin öğretmenle birlikte uçmasına imkan yoktu. Öğretmenle birlikte uçulan çift kumandalı okul uçakları sonraları kullanılmağa başlanmaştı.) Uçuş şu sıra ile yapılırdı:

                    (I) Eğitimin birinci aşaması: İlk iş olarak (Ling Droite) denilen ve uçağı doğru bir çizgi üzerinde yürütmek ve koşturmak hareketi yapılırdı. Öğrenciye uçağa binmeden önce yapacağı hareketler iyice anlatılır ondan sonra uçağa binmesine izin verilirdi. Bu ilk eğitim uçağının kanat uçları kesik ve motorunun bir, iki silindiri körletilmiş bulunurdu. Bu suretli acemi öğrencinin istenilmeyen bir zamanda havalanmasının önüne geçilmiş olurdu. Tayyare okulunda ilk eğitim uçağı olarak REP uçakları kullanılmakta idi.

    Öğrenci uçağa bindikten sonra yalnız başına motorunu çalıştırır, uçağı rüzgara karşı çevirir, sonra gaz vererek doğru bir yönde koşturmaya uğraşırdı. Uçağını yerde hızlı ve doğru bir yönde yürütmeyi başardıktan sonra öğrenci eğitimin ikinci aşamasına geçerdi.

                    (II) Eğitimin ikinci aşaması Petit Bond denilen bir hareketti. Bu hareket 35 beygirlik Anzani motorlu tek kişilik Bleriot'larla yapılıyordu. Öğretmen öğrencileri birer birer karşısına alır, bir sandalye üzerinde ellerine birer uçak levyesi vererek sıçrayışları, nasıl gaz verileceğini ve ne şekilde hareket edileceğini iyice anlatır ve tekrarlatırdı. Daha sonra pilot adayı öğrenciler uçağa bindirilirlerdi. Öğrenci uçağını doğru bir yönde ve hızla koştururken irtifa dümenini kendine doğru çekip bırakarak uçağa küçük sıçramalar yaptırır ve bu suretle uçağın havadaki dengesiyle yerden kalkış ve inişi öğrenirdi.

                    (III) Eğitimin üçüncü aşaması; Sıçramalarda gereken melekenin kazanıldığına öğretmen kanaat getirince üçüncü hareket olarak, öğrenci meydan turu yapardı. Yani uçağa gaz verir, koşturur, irtifa dümenini hafifçe çekerek uçağı yerden keser, daha sonra yavaşça istikamet dümenine dokunarak meydan etrafında 360 derecelik bir tur yaptıktan sonra yeri inerdi. Bu ilk uçuştan sonra öğrenci sağa sola dönüşlere çalışır ve yavaş, yavaş yüksek irtifalara çıkardı. Meleke ilerledikçe belli bir yer üzerinde irtifa kaybetmeden sekiz çizmek üzere sağa ve sola dönüşler yapardı. Daha sonraları gaz keserek süzülme uçuşu ile yere iner ve en son olarak da yüksek bir irtifada bir saat dolaşırdı.            

(2) Rasıt Eğitimi:

                Rasıt olarak yetiştirilecek subaylarda aranan özellikler şunlardı.

                (a) Rasıtlar için geçici yönerge.             

                     (I) Tam sağlıklı olmak ve gözleri kuvvetli bulunmak.

                    (II) Soğuk kanlı bulunmak. İyi hafıza ve dikkatli bakışa sahip olmak.

                   (III) Abartılı söz söylememek.

                   (IV) İyi harita değerlendirmesi ve kroki işlemesini yapabilmek.

                    (V) Yukarıdaki şartları taşıyan ve başvuruda bulunan subaylardan şimdilik her kolordudan birer subay gönderilecektir.         

 (b) Tayyare rasıtlığına ait yönerge:

                      (I) Her taburdan birer subay seçilerek Yeşilköy'deki tayyare okuluna atanacak ve bir öğretmen tarafından rasıtlık görevi eğitimi yaptırılacaktır. Bu subayların dönüşünde diğerleri gönderilecektir.

                     (II) Uçağın istenilen tarafa yönlendirilmesi (Rüzgâr, benzinin bitmesi, hava şartları bozulmadıkça) rasıta aittir. Rasıt sağ kolunu sağa uzatırsa pilot uçağı sağa, yukarı uzatırsa yere doğru indirir. Sol kolunu sola uzatırsa uçağı sola döndürür, eski yönünü aldırmak için sol kolunu ileri doğru uzatır. Özet: Pilot rasıtın kolunun hareketine göre uçağı o tarafa yönlendirir.

                    (III) Rasıtlık görevi sıra ile yerine getirilecektir.

(IV) Rasıtların görevleri şunlardır:

                          -Harita üzerinde önceden belirlenen bir yönde uçağı sevketmek.

                          -Belirlenen yere giderek orada arazi ve düşmanı keşfetmek, harita ve kroki üzerinde göstermek.

                          -Belirlenen bir bölgede arazi ve üzerindeki düşman tahkimatının ve özellikle batarya mevzilerinin keşfi ve harita üzerinde işaretlenmesi.

                          -Belirli bir yönde kıta, hayvan arabalarının durumu ve hareketlerinin ayırtedilmesi ile kuvvet ve miktarlarının ve ordugahların keşfi ve bir şose veya bir nehir

                           takip edilerek arazi ve düşmanı keşif. (Bu görev, bir harekat meselesi verilerek yaptırılacak.)

                          -Tayin edilecek bir hudut dahilinde havada bir saat beklemede kalınarak öğretmen tarafından verilen bir duruma göre keşifte bulunmak.

                          -Keşif için bizim birliklerin durumundan faydalanılır. Düşman yönüne ayrıca bir emir olmadıkça uçmamalıdır.

                          -Bir görev tamamlanmadıkça diğerine geçilmemelidir. Bununla beraber bir görevi ikinci kez yapacak derecede yetenek gösteremiyenler ve rasıtlık görevini

                           yapmaya kaabiliyetinin bulunmadığı anlaşılanlar gecikilmeden kıtasına geri gönderilmelidir.

                          -Rasıtlara keşiffettirilmek üzere, ara sıra bazı birlikler tarafından uygun müfrezelere bir durum gösterilerek öğretmen tarafından komutanlardan bir istekte

                           bulunulacaktır.

                          -Görevini tamamlayarak rasıtlık yapabileceklerine kanaat getirilenler, kaç seferde ve ne kadar süre ve derecede yetiştikleri öğretmen tarafından birer belge

                           verilerek birliklerine geri gönderilecek, daha sonra bu görevde kullanılmak için sicillerine yazılması konusu mensup oldukları komutanlıklarca yerine geti                    rilecek ve doğrudan Harbiye Nezareti'ne bildirilecektir. 

Editör :  ercancetinerler@ttnet.net.tr

KAYNAKLAR

Copyright © 2000-2003 Tayyareci