Birgi

Ulkemizdeki kompozit malzeme ureten firmalar kac tane? Hadi savas ucagini yaptiniz diyelim, kime satacaksiniz? Turkiye'nin AB 'ye yalakalanmak icin nasil boeing yerine Airbus aldigini gordunuz. Eger sivil ucak alimlarinda bu tur entrikalar donuyorsa, savas ucagi satislarinda kimbilir ne donuyor?

Kaynaklari zaten kit olan bir ulke olarak turkiye'nin bir "savas ucagi" macerasina girmesi ekonomik olarak mantiksiz.

Simdi asil gerekli olan TAI nin zamaninda 19 kisilik turboprop ucak yapmak yerine regional jet uretmesiydi. 80 lerin sonunda 19 kisilik turboprop yapma konusunda calisma yapilacagina, regional jet olayini ele alsaydi TAI, o zaman CRJ ve EMB nin yaninda belki de TAI-Jet de olacakti.

O nedenle bu isler is bilen insanlarin, parali insanlarin girecegi isler. Hadi savas ucagi yapalim , seklide tamamen duygusal nedenlerle girisilen isler degil. Sonucta hic bir ucak 100% bir ulkenin mali degil..

Sevgiler..

Bizlere olan destekleriniz ve motivasyonumuzu arttırıcı mesajlarınız için size çok teşekkür ederim. Haklısınız zaten bizler şimdiye kadar ne başarabildik ki bunu başaralım. Biz türkler birbirimize destek olmaktansa hor görmekten tenkit etmekten başka birşey bilmediğimiz için haklısınız hiçbir şey yapamayız.

Bu ay ki Bilim Teknik dergisini okuyanlarınız var ise en arka sayfalarda bir grup yeni mezun uçak mühendisinin azimle uğraştıkları ve hocalarının dahi siz ne alnarsınız uçak yapmaktan deyip yıldırmaya çalıştıkları ama sonuçta hazır plan üzerinden gitselerde bir uçağı yapmayı başaran ve fuarda sergileyen arkadaşların yazısı var. Onlarda olmazlarla yola çıktı ama başardılar.

Bizlerin zaten hemen yarın kendi uçağımızı yapmaya başlayalım gibi bir amacımız yok burada sadece bir tartışma ortamı var ve burada kendi eksiklerimizi bilgilerimizi ortaya koyarak bilgi paylaşımı yapmaya çalışıyoruz.

Türkiye sandığınız kadar da geri kalmış bir ülke değil, ne sanayileşmemiş nede eğitimsiz kalmış değil tarihte bir çok kez kendini ispatlamış gerektiğinde herşeyi yapabileceğini göstermiş bir ülkedir. Burada imkansız diye bir şey yoktur ve olmayacaktır buna eminim, yeterki birbirimize destek olalım köstek değil!!!!

Benim çalıştığım şirkette sürekli söylediğim bir söz var ""Rahat bırakın da çalışayım"" izin verirseniz olumsuz eliştirilerle bizim vaktimizi almayında bırakın çalışalım.

Birşey yapamaz dediğiniz (yada kelimelerden öyle algılanıyor) burada bir çok sanayi ve iş dalı mevcut ve bunlar gayet güzel çalışmakta yurt dışına üretim yapmakta ve bir çok alanda aranılan ve yaptıklarına güvenilen bir ülke durumunda. Çok fazla büyüttüğünüz ülkelerde yapılan işleri görüyorum, Ben otomotiv sektöründe çalışıyorum ve otomobil koltukları üretiyoruz, her şeyi bildiklerini sanan kişilere tasarımcılara üreticilere standartlar oluşturan ve bunu dünyada kullanılmasını mecbur kılan kişilere uluslar arası standart kabul edilen sistemlerinin hatalı olduğunu ispatladığımız zamanlar oldu. Sonuçta dev uçakları, gemileri, otomobilleri vb yapmak için illada süper devlet olmak yada üniversitelerde doktoralar yapmak gerekmiyor. Onları yapanlarda üretenlerde sonuçta insan ve her insan hata yapabilir önemli olan aklın mantığın yolu tektir diyerek bir yerlerden başlamak. Bizlerde başlangıç yapmaya başladık ve bu konu bir çok kez tartışıldı ve halen tartışılıyor.

Yolumuz çok uzun ve zor bunun farkındayız ama lütfen BIRAKINDA ÇALIŞALIM!!!!!

burdaki bütün arkadaşların görüşlerine katılıyorum, hepinizin fikri mantıklı geldi bana ve doğru şeylerden bahsetmişsiniz ,atilla arkadaşımızın bahsettiği konu belki eskiden yine burda tartışılmış bir konu ama havacılık adına burda buluştuğumuz için ve bu byük bir eksiklik ki ,kafamızı kurcalıyor ve bizi huzursuz ediyor.
Arkadaşlar Türkiyede yapılacak okadar çok şey varki ,geçmişte çarpık hükmetlerin elinde sağlıksız bir şekilde bir şeyler yapılmaya çalışılmış kimi zaman yerinde sayılmış ,kimi zamansa hortumlanmış ,gerçi bu konuda söylenecek bir çok şey var ama dar cümlelerle ancak böyle ifade edebirim;
Türkiyede bir savaş uçağı yapılabilir mi evet yapılır ,hemde öyle bir yapılırki ,hatta imkanlarımız bile mevcut bunun için ama bu imkanları kullanmasını bilmeyen kişiler olduğu sürece zor yapılır ,ülkemizdeki doğal kaynaklarımızı bile kullanmasını bilmiyorken başka ülkeler bunları zekice keşfedim cüzzi bir miktarda bunu bizden pazarlayıp bunu işletebiliyorlarsa ve bizde bunlara izin veriyorsak zor yaparız savaş uçağını ve diğer şeyleride ....
ilk önce bunları halletsinler bence .....çok çalışmamız lazım çokkk

saygılarla mavipilot

.''Eğer bir ülkenin yatırım yapacağı toprağı kalmazsa diğer kurumlara nasıl yatırım yapacak veya onlarla ilgilenecek.Sonuç olarak elinde toprağın yoksa diğer her şey boş bu yüzden savunma ve özellikle havacılık ihmal edilmemeli.''

Mavipilot haklı kullandığımız kelimelere çok ama çok dikkat etmemiz gerekli.

Bende birşey merak ettim arkadaşım kim toprağını kaybetmiş orasını anlayamadım ve toprağını kaybeden bir ülke nasıl olurda havacılık sanayine yatırım yapabilir?? Pardon siz hangi ülkede ikamet ediyorsunuz sormamda sakınca varmı??

Bildiğim kadarıyla bizlerin üzerinde yaşadığı TÜRKİYE CUMHURİYETİ harhangi bir yerden bir zerre toprak kaybetmedi ve kaybedeceğinide düşünmüyorum bunu düşünler var ise yada böyle bir düşünceleri olanlar bence bir an önce uykularından uyansalar iyi olur.

Benim şimdi olmasa bile bir süre sonra kendi uçağımızı yapacağımız günleri göreceğimizi biliyorum bu eninde sonunda olacak önemli olan bizlerin ne yaptığı nekadar faydalı olabildiğimiz!!! Kendimize güvenimiz ve cesaretimiz varmı yoksa tökezmi olmak yada susup oturmakmı tek yapabileceğimiz??????

saygılarla mavipilot

Bu ülkede uçak imalatını, maket uçak yapmak kadar kolay zannediyorsunuz. Evet elimizde bir tesis var. Bu tesis kendisinden beklenmeyecek kadar da iyi işler çıkarıyor. Ama iş UÇAK üretmeye , hemde tamamen kendi malın olan bir uçağı üretmeye gelince "DÜŞÜNMEK" lazım.

Defalarca konuştuk, önemli olan bir uçağı çizim masasından üretim tezgahına geçirmek değil! önemli olan yapılan yatırımın her anlamda geri dönüşünümü sağlaması. Teknolojisinin benzerlerine göre tercih edilebilir olması. Uçağın ömrü boyunca yedek parça, insan kaynakları, geliştirme gibi devamlılık isteyen alanlarında verim alınacak yatırımın finansmanı, geri dönüşü ve sürekliliği.

Marketten alışveriş yapıyor olmanız, sizin büyük bir markete sahip olmanıza hiç benzemez. Paranızla alışverişinizi yapar gidersiniz. Market (herhangi bir market, gıda, yapı vb) size ürünü belirli bir süre garantisi ile verir. Bunun karşılığında size bu hizmetin gelmesi için yaptığı yatırımı, güveni, ve garantiyi satar. Bunu yaparak marketin işletme giderlerini karşılar ve mal alıp mal üretebilir.Böylece size yeni ürünleri yada aldığınızın daha iyisini sunabilir. Sizin eğer müşteri olmaktan başka bir özelliğiniz yoksa, yani ticaretten anlamıyorsanız, açtığınız market, profesyonel olanla rekabette kaybetme ihtimaliniz çok yüksektir. Çünkü sizin hizmetiniz eksik, yanlış yada müşterinin talebine cevap verecek kadar profesyonel olmayabilir. Bu durumda yanınıza bu işden anlayan bir profesyonel alırsınız veya rakip firma ile ortak olursunuz. Böylece ticari profesyonelliği firmanıza kadar aynı pazara ya daha iyi yada aynı mal ile girip yatırımın karşılığını alırsınız.
Bilmem anlatabildimmi?

Türkiye eğer bir "savaş uçağı" yapacaksa birçok ihtiyaca cevap vermek zorunda. Aksi halde yapılacak herbir kuruş yatırım, bu ülkenin bütçesinin boşa harcanması, çocuklarımınızın, bizim geleceğimizden bir şeyin (hizmet, adalet, hukuk, sağlık, eğitim vb) eksilmesi demektir. Bozulan bütçe nin size getirisi sadece enflasyon ve yeni borçlanmalardır. Ta ki , harcadığınız her kuruş size tam ve fazlasıyla geri dönene kadar.
GElin birlikte neyin nasıl yapılacağını yada neden yapılamaycağını izleyelim;
SAvaş uçağından bahsettiğimizi için;
Diyelimki Türk Hava Kuvvetleri 1000 tane yeni savaş uçağı almaya karar verdi. Dediki "elimdeki F4'lerin, F-5'lerin ve eskimekte olan F16'ların yerini alacak şu şu şu standartlarda kullanım ömrü 30 yıl olan, 30 yıl sonra günün şartlarına göre mosifiye edilebilecek 1000 tane uçak istiyorum. İstediğim uçak modeli alt varyasyonlarıda olmak üzere tek model olacak-örneğin sadece F35 gibi- her yıl 200 adet olmak üzere 5 yıl alım yapacağım ve uçaların ömrü boyunca yedek parça ve teknik destek istiyorum......ve uzadı gitti...şu hızda olacak, ağırlığı şu olacak, şu kadar silah taşıyacak , şu model bu , bu model şu işi yapacak, radarda görünmeyecek , havada yakıt ikmali yapacak, eğitim modeli olacak, motoru bu olacak vsvsvsvsvs..sonrada dediki bu şartlara haiz olan uçaklar ile ilgili olarak bir ihale açıyorum"

şimdi bu ihaleye doğal olarak birçok firma ya yeni bir model yada elindeki modelle katılacaktır. Her iki durumda da yerli imalatçının geçmes gereken 3 konu var;
1- uçağın fiyatı ihaledeki en düşük fiyat olmak zorunda (ihalenin şartı budur)
2- uçak ihaleye giren , ve belirlenen şartlara hazi olan muadil (benzer) uçakla aynı standartlara sahip yada daha üstün olmak zorunda (yani ya mevcut olan veya yeni yapılacak teklif edilen uçakla aynı olacak yada üstün performansa sahip olacaktır)
3- satış sonrası hizmetin sürekliliğinin garantisini vermek

bunlara ilave olarak teslim süresinin garantisi.

Firmamızın daha hiç, gerçek anlamda "0"dan uçak üretmediğini göz önüne aldığınızda, ülke savunması göz önüne alınırsa, Hava KUvvetleriniz doğal olarak tüm gücünü oluşturacak uçakların hatasız ve istediği gibi olmasını arzu edecektir. Çünkü bu alınması mümkün olmayan bir riskdir.
Böyle bir ihaleye girmek için Türkiyenin olimpiyatları almak için içinde bulunduğu saçmalıktan öte, elinizde hazır birşeylerin olması gerekmektedir. Yani uçak yapmamış olsanızda elinizde önce bir uçak fabrikası olması (+) puan olacaktır. Burada bahsettiğimiz fabrikanın 0'dan seri imalat yapabilecek kapasiteye sahip olması gerektiğini özellikle belirtmemiz lazım.
Ve kaba tabiri ile taksimetre çalışamaya başlar;Firmanın geçmek zorunda olduğu ilk engel, önce bir tesis yaratmaktır. ARdından elinizde yetişmiş ve bu işi yapmaya muktedir olacak yeterli bir AR-GE departmanı, ülkedede bu imalatı yapabilmeniz için size malzeme sağlyacak endüstri olmalıdır.
Bunların herbirini geçiyorum, sadece geliyorum. Uygun fiyatla , teknolojisi dha iyi bir uçak yapmak , hiç uçak yapmayan bir firma için ticari anlamda mümkün değildir. Çünkü bu iş tamamen deneyimle ilgilidir. Bir uçağın birim fiyatı onun KG'sine karşı gelen fiyat değil, tasarım ve üretim sürecinde yaptığını yatırımın birim fiyata bölünmesidir. Yani uçağın baz fiyatı 10milyon dolarsa siz bunu yatırımın maliyetini karşılamak, ve kar etmek için 35milyon dolara satmalısınız. Bu AR-GE, tesis yatırımı, yan sanayi organizasynları, hammadde üretimi vsvsvs.
DAhada zoru, bu uçak öyle bir uçak olmadırki, sadece 1000 yapıp kendi ülkenize satarsanız bu kadar yatırımı boşuna yapmış olursunuz, bu üretimi aynı zamanda dünyayada pazrlamak zorundasınız ve bu arada eğer yenibir teknoloji geliştirmişseniz bunuda korumanız lazım. Eğer rakibiniz sizden 2 milyon dolar daha ucuza mal ederse siz pazarı kaybedersiniz.
DEmek istediğim müşteriniz sadece kendiniz olursanız bu çark dönmez. Ötesine geçtiğinizde bu malı satmak için tecrübe ve kalitenizin rakiplerinizn önünde olması gerekir.

Sonuç olarak siz hava kuvvetlerinize , ihaledeki rakip uçaklardan daha iyi, daha ucuz bir uçak vermelisinizki ilk etapta çıkan para geri dönsün. Sonrada bunu yatırımı satabilmelisiniz. Ama rakipleriniz asla boş durmaz ve fiyat kırmaya devam ederler. Bu yüzden dünyada bir uçak üretim endüstrisi vardır ve Türkiye bu pazarın içinde değildir. Türkiye'nin bu pazarda yer alabileceği en iyi konum PARÇA ÜRETİMİ dir ve TAI bu konuda knowhow'lar ve antlaşmalarla kendini çoktan kanıtlamıştır. Eğer TAI parça üretiminde dünya liderliğini ele geçirmeyi başarabilirse ve finansman kaynaklarını arttırabilirse gelecekolan teknoloji transferi zamanla uçak üretmeye yetecek bir birikime ve ulsulararası piyasada güveni beraberinde getirecektir. Örneğin bugün uçak kapısı, kanat imal eden bir TAI, yakın gelecekte montaj'dan önce lisans altında 0'dan üretim dha sonra kendi tasarımını üretip satmaya kademeli olarak rahatça geçebilecektir. Çünkü uçak üreticisi olan firmalar , daha ucuza mal ettikleri parçalar yerine daha ucuza ürettirdikleri uçağı piyasadaki yerlerini kaybetmemek için tercih edecklerdir.

Bahadır'ın haklı olduğu konulardan biri, TAI'nin seneler önce HD19 projesini rafa kaldırmasıdır. Eğer proje devam etseydi bugün HD19, belki ERJ ve CRJ ile beraber anılıyor olabilrdi. Ancak dikkatinizi çekmek istediğim nokta uçak talebinin olduğu iç pazardır. Eğer o zaman Türk şirketleri için içhat uçmak bugünkü kadar cazip olsaydı, o şirketler bu uçağı nasıl tercih edeceklerdi? öncelikle fiyat sonra güvenilirlik. Buna şu cevap gelebilir. A380 üretilmeden önce 60 tane sipariş aldı! çünkü airbus daha önce 7 farklı modeli zaten üretiyordu ve şirketin mali geleceği A380'e bağlıydı ve teknolojisi bu uaçğı üretmeye yeterli. Ayrıca kendine güvenmeyen hiçbir firma "şu uçağı üreteceğim diye"pazara yayıp sonra vazgeçtim hatasına düşmez. TAI'nin finansman kaynağı , talep olmalıydı ama ticari şartlar bu finansmanı gerçekleştirmeyince öz kaynaklara yönelmek zorundasınız. Bu da devlete bağlı bir kuruluş olan TAI'nin kendi uçağını parasız üretemeyeceği anlamına gelir. Yani o kadar çok birbirne karşılık gelen parametre varki uçak üretiminde , iş sadece milliyetçi bir sevdayla "hadi uçak üretelim"den çok farklı. Uçak üretimin arkasındaki birçok alt yapıyı, alt çalışma gruplarını, yatırımı, geri dönüşümü, pazarı, kar etmeyi birlikte düşünmek gerekli. Buraya yapılack yatırımların çok büyük olacağını, en küçük başarısızlığın bedelinin ağır olacağını idrak etmeliyiz.Ortaklık bile olsa kimse teknolojisinin transferini 300-500 uçak için vermek istemez.

BEn TAI'nin ileride uçak üreteceğini düşünüyorum ama bu savaş uçağı şimdilik olmayacak. BEn TAI'nin eğer isterse, devletin yaptığı 40 helikopter, 50 eğitim uçağı bilmemne gibi geçici montaj işlerinin ötesinde dünyanın en büyük ve en iyi PARÇA ÜRETEN tesis olacağına, TEI'ninde kendi aşması gerektiğine, siyas bağlantıları kurarak IAE, CFM,GE, RR, ve PW ye motor parçası üretmeye başlayacağına inanıyorum.

Onemli olan bu "outsourcing" olayini Cin'e gitmeden ele gecirmek. Yoksa Cin'in saat basina olan uretim maliyeti $0.65. Bunu da yakalamak mumkun degil..

Onun disinda turkiye'de cok yuksek miktarda ucak bakim potansiyeli mevcut. Bunu iyi kullanip, THY nin zamaninda JT8D lerin pallerini boyamak gibi alaturka isler yapmazsak kurarsiniz bir bakim merkezi Isparta'ya ya da atil duran baska bir alana; en azindan atil yatirimlar canlanir.

Ancak bu isler ne asker ne de memur kafasi ile olacak seyler. Atilimci girisimci insanlarin onunu acmakla olur ancak..

Ruslarda atasozu var
Bisikleti yeniden kesv etmek mantiksizdir

Bence oncelikle hazir parcalardan lisns altinda bir ucak toplama teknolojisini
isletmeyi becerip,daha sonra ihaleyi gelistirip parcalari yerinde uretmeye baslayabilsedi - basariya ulasma sanslar artar.

Turan beyin dediklerine katiliyorum
Keske Turkiye vaz gecmeseydi KA-50-2 (Erdogan)dan,belki kendi helikoptere sahip olurdu.
Ruslar icin onemli olan para
Para verin her sey satacagiz :) ve bunu degerlendirmek lazim yoksa Rusya uyandiktan sonra hic kimseye teknoloji satmaz ancak hazir mali satar.
Hindistana hazir mal satiyorlar.
Hindistana sattigi ucaklardan kendilerinde bir tane bile yok. Cunku cok pahali ucaklar.

Uzuldileri turkcem biraz zaifladi :)