Son söz; F-104 century serisi uçakların, bence performans olarak en zayıf görünüş olarak en hoş olanıydı.

F-104S İtalyan Alenia'nın lisans altında ürettiği Lockheed F-104G'nin geliştirilmiş versiyonudur. Kanat altlarında da pilonları bulunmakta ve burada roket veya bomba taşıyabilmektedir. 1974'de Kıbrıs harekatından sonra Türkiye'ye ambargo uygulanmış, THKv de, o yıllarda verilmesi vaad edilip te verilmeyen F-4 "Phantom-II"lerin yerine İtalya'dan bu uçakları almak cihetine gitmiştir. Toplam 40 uçaktan 6'sı 1974'de, 12'si 1975'de, bakiye 22'si ise 1976'da hizmete girmiştir.

F-104S'ler en çok kırıma uğrayan, birçok değerli pilotumuzu kaybettiğimiz bir modeldir. Kırım o kadar yüksekti ki, yanılmıyorsam 1980'lerin sonlarına doğru bu uçaklar hizmet dışı bırakıldılar. Bilahare bir filo 1994'e kadar hizmette kaldı. Bu arada 5 F-104S daha düştü. Toplam düşen F-104S sayısı 24'dür. Hizmet dışı kalmaları ve bilahare bir filonun göreve iade edilmesi "depolanma" olarak yorumlanmış olabilir. Yoksa bu uçaklar bugüne kadar depolanacak ve bugün tekrar servise sokulacak tarzında bir yaklaşım asla doğru değildir. Çünkü:

1) F-104G olsun, F-104S olsun veya CF-104 olsun bu uçaklar it dalaşında gereken üstün manevra yeteneklerinden yoksun uçaklardır. Yalnız düz uçuşta Mach 2+ hız yaparak hedefe gider ve hedefi vurmaya çalışırlar. USAF bunu çok iyi bildiği için bu uçakları asla Vietnam'da kullanmamış, onun yerine F-4 "Phantom-II"nin USAF versiyonunu acilen geliştirmiştir.

2) F-104'lerin rakibi (veya muadili) olan uçaklara bir göz atalım. Mirage-III, English Electric Lightning ve Mikoyan MiG-21. Ben bu uçaklarla ilgili herhangi bir yorum yapmıyorum. Kararı siz verin. İsrail başbakanı Golda Meir kendilerine ABD Savunma Bakanı McNamara tarafından F-104'ler önerilince şiddetle reddetmişti. F-4 "Phantom-II"ler daha ilerideki yıllarda katılacağından acilen Mirage-III almak cihetine gitmişlerdir.

3) F-104'lerin radar ve avionikleri bugünün teknolojisinin çok gerisinde kalmıştır. F-4'ler dururken bu uçakları renove (upgrade) etmenin de lüzumsuz masraftan başka hiçbir anlamı yoktur.

Hepinize en içten sevgi ve saygılarımla

Haluk SEVEL

Sevgili Mert Çevik doğru hatırlıyor. F-104'ler nükleer silah taşıma yeteneğine sahip uçaklardı. Ben askerliğimi 1969-71 arası Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nda Makina Mühendisi olarak yaptım. 1971 Şubat'ında da Amerikalı (JUSMMAT) subayları ile birlikte gizlilik dereceli bir göreve çıktım. Üzerinden 33 yıl geçtiği, bu arada Sovyetler Birliği'nin çöktüğü için bildiklerimi ve gördüklerimi artık sır olarak saklamanın bir anlamı olmadığı görüşündeyim. Görevim Amerikalı ve Türk Subaylardan oluşan bir grup içinde makina mühendisi olarak hava üslerimizin bazılarında mevcut olan nükleer taarruz tesislerini tesisat (ısıtma-havalandırma-klima) açısından incelemek ve eksikleri tespit etmekti. O zamanlar bu kapsamda, yani QAR+SAS tesisleri olan 4 üs vardı. QAR+SAS tesisleri uluslararası radar ve erken ikaz sistemine bağlı taarruza yönelik sistemlerdi. Bu tesislerin çevre güvenliği ile uçakların bakım ve pilotajı Türkler tarafından, nükleer silahların depolanması ve uçaklara yüklenmesi ile erken uyarı sistemleri Amerikalılar tarafından gerçekleştiriliyordu. Bu üsler şunlardı:

1. Mürted (Şimdiki adıyla Akıncı)
2. Balıkesir
3. Eskişehir
4. Malatya-Erhaç

Bu üslerden Mürted'de iki filo F-102, bir filo F-104G ve bir filo CF-104 bulunuyordu. Balıkesir'de de F-104G'ler vardı (F-104S'ler henüz gelmemişti). Diğer iki üste ise F-100D'ler vardı. Her üste 4 uçak SAS bölgesi içinde gövde altlarına nükleer bomba monte edilmiş, yakıt ikmali yapılmış, pilotları uçuş kıyafetlerini giymiş olarak beklerlerdi. Ayrıca 4 uçak ta SAS dışında yedek olarak beklerdi.

Şİmdi hala bu QAR+SAS tesisleri var mı, sayıları değişti mi bilmiyorum. Bunları anlatmaktaki amacım F-104'lerin kiloton sınıfında nükleer bomba taşıma yeteneğine sahip olduğunu bildirmektir.

F-104S'lerden sağlam kalanlar emekliye ayrıldıktan sonra bir kısmı yabancı ülkelerdeki havacılık müzelerine hediye edildiler. Elde kalanlar ise diğer F-104'ler gibi MKE hurdalığına sevk edildiler. Yeni Foça'ya yolu düşen olursa, Çanakkale-İzmir karayolu'ndan Yeni Foça istikametine saptıktan sonra sol taraftaki birkaç tesise dikkat etsin. Bu tesislerde F-104'lerin "nose cone"larından onlarcası bahçe çiti olarak kullanılmıştır. Benim bildiğim kadarıyla elde kalan tek örnek İstanbul'daki Koç Müzesi'ndedir.

En içten sevgi ve saygılarımla

Haluk SEVEL

Edited by - haluksevel on 19/08/2004 10:22:23

Ben Ankara'daki havacılık müzesine gitmedim. Ama THKv sitesideki müze fotoğraflarından incelediğim kadarıyla bu müzede F-104S yok. Bu müzede iki adet F-104 var; biri rampaya monteli, iniş takımları çekik ve kalkış vaziyetinde bir F-104G, diğeri ise yerde konuşlanmış bir CF-104.

F-104S diğer F-104'lerden, dış görünüş itibariyle üç önemli farklılık içerir. Bunlardan biri daha geniş hava alış oluklarıdır. İkinci önemli ve en belirgin farklılık ise, diğer F-104'lerde kuyruk altında yalnız bir adet ventral fin varken F-104S'te bu fin büyütülmüş ve her iki yanına da 2 küçük kanatçık ilave edilmiş olmasıdır. F-104S'lerde her kanadın altında ikişer adet pilon bulunmaktadır. Bu pilonlar diğer F-104'lerde yoktur.

F-104'ün önceleri roket motorlu olarak tasarlanmasına gelince, maalesef bu bilgi doğru değildir. F-104'ler hiçbir zaman ana motor olarak roket motoru kullanmamıştır. Hatta çizim masasında bile. F-104'ler ABD'nin en büyük uçak tasarımcılarından biri olan, Lockheed'in baş tasarımcısı Clarence Leonard (Kelly) Johnson tarafından 1952 yılında tasarlanmış, 1954'de de ilk deneme uçuşunu yapmıştır. Motoru da (J-79) General Electric tarafından özellikle bu uçak için geliştirilmiştir (aynı motorun geliştirilmiş versiyonu daha sonraları F-4 "Phantom II"lerde iki adet olarak kullanılmıştır).Bugün hayatta olmayan bu tasarımcı, F-80, T-33, SR-71 gibi uçakları da dizayn etmiştir. Küçük kanatları, sivri burnu, uzun gövdesi düz hat üzerindeki büyük hızı (o günlere göre) nedeniyle bu uçak birçok kişi tarafınndan rokete benzetilmiş, "rocket-like plane" tabiri kullanılmıştır.

F-104'lerin en önemli müşterek özelliklerinden biri, ses duvarını aşarken meydana gelen şok dalgalarının meydana getirdiği direnci ve titreşimleri minimize edebilmek için geliştirilen ve uçak gövdesine koka-kola şişesine benzer bir şekil veren "area rule"un tatbik edildiği ilk uçaklardan biri oılmasıdır. Daha sonraki birçok uçakta, örneğin F-4'lerde, F-5'lerde, F-106'da, F-105'de bu özelliği görebilirsiniz.

Bu uçak ile ilgili geniş bilgi almak isterseniz sitemizdeki "Savaş Uçakları" bölümünde, ABD uçakları- II. Dünya Savaşı Sonrası'nda bulabilirsiniz.

Hepinize en içten sevgi ve saygılarımla

T-33'ler THKv'de yarım asıra yakın faal görevde bulunmuş bir jet eğitim uçağıdır. Bu kadar uzun süre görev yapan başka bir jet uçağımız olduğunu hatırlamıyorum. İlk T-33'ler 1951'de THKv'ne katılmış, son T-33 ise 1997 Ocak ayında Eskişehir'^de yapılan bir törenle emekliye ayrılmıştır. Şu anda Hava Kuvvetlerimiz'in envanterinde temel jet eğitim uçağı olarak T-37'ler ve ileri jet eğitim uçağı olarak ta T-38'ler bulunmaktadır. Tabii bir de bunlara, İsrail ile birlikte modernize edilen, F-16 temel eğitimi vermek amacıyla görev yapan F-5/NF-5'leri de katmak mümkündür.

THKv'nde toplam 192 adet üç değişik modelde T-33 görev yapmıştır. Bunlar şunlardır.

1. ABD Lockheed yapımı T-33A.....toplam 110 adet.....ilk geliş tarihi 1951
2. Canadair yapımı T-33 Mk.III...toplam 58 adet.....ilk geliş tarihi 1958
3. ABD Lockheed yapımı RT-33A....toplam 24 adet.....ilk geliş tarihi 1955

T-33A'ların büyük bir kısmı ABD'den askeri yardım programı "MAP" çerçevesinde gelmiştir. Aralarında Kanada Hükümeti'nin hibesi olan T-33A'lar da vardır. Çok az sayıda da Alman ve Fransız Hava Kuvvetleri'nin yardımları vardır.

T-33'ler temel eğitimin yanı sıra üsler arası irtibat için de kullanılıyordu. 1997'de merasimle emekliye ayrılmalarından sonra THKv'de faal T-33 kaldığını sanmıyorum. Ancak teşhir maksadıyla birkaç tane olabilir. Örneğin Yeşilköy'deki Havacılık Müzesi'nde, Çiğli'deki 2.Ana Jet Eğitim Üs KOmutanlığı'nın güney nizamiyesinde olduğu gibi.

Uçaklar yalnız demode olduklarından, gelişen teknolojinin gerisinde kaldıklarından emekliye ayrılmazlar. Onların da ekonomik bir ömürleri vardır. Bu ömrü tamamladıklarında kullanımda tutulmaları çok masraflı olur, ayrıca çok sayıda kırıma neden olurlar. Bu nedenle uçaklar emekliye ayrılırlar. Ekonomik ömrünü tamamlamamış uçaklar ise modernize edilerek hizmete devam ederler. F-4E 2020 "Terminator" ve NF-5A'lar bunların bir örneğidir.

Hepinize en içten sevgi ve saygılarımla

Hava Kuvvetlerinin F-16 Block 30'ları yenilemeye başladığı ve 10 yıl sonra F-16'ya bugünün F-4'ü gibi bakılacağı bir zamanda F-104'ü uçar halde tutmak ancak bu uçağı gösteri amaçlı uçurmak niyetiyle olabilir çünkü bugün böyle bir uçağı savaş alanında kullanmanın hiç bir mantığı olamaz.Belki daha yeni envanterden çıktığında böyle bir amaç güdülebilir ama bugün için böyle bir uygulamanın geçerliliği olamaz...Haluk Sevel'in söylediği gibi yeni olduğu dönemde bile beğenilmeyen bir uçaktır,kullanıcıları Amerika'nın zoruyla bu uçağı envanterlerine katmıştır.

Türk Hava Kuvvetleri'nin kullandığı Starfighter'lar hakkında bilgiler var.

Benim askerlikle tek alakam askerliğimi THKv'de yedek subay olarak yapmaktan ibarettir. 1970-71 yıllarında 4.Ana Jet Üs Kom.da ve THKv İs. İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı'nda yaptım.

İstanbul doğumluyum, Eskişehirli değilim. Eskişehir'de görev harici hiç bulunmadım.

Şu anda İzmir'de oturuyorum, ısıtma-havalandırma ve klima sektöründe çalışıyorum. Havacılıkla ilgili yalnız amatör çalışmalarım var.

Maalesef havacılık sektöründe çalışan hiçbir makina mühendisini (Sn. Bülent Yılmazer hariç) tanımıyorum.

Bundan sonra soracağın kişisel sorular varsa e-maille sormanı tercih ederim. Kişisel konularla forumu işgal etmemiş oluruz.

m_h_sevel@yahoo.com
haluksevel@tayyareci.com
h.sevel@imeksan.com

Sevgi ve saygılarımla

Haluk SEVEL

Eskişehir'deki hava üssünde birçok şey bir aradadır. 1.Hava Kv. Komutanlığı, 1.Ana Jet Üs Komutanlığı, Ana Tamir-Jet Bakım ve Revizyon Tesisleri (yani fabrikalar komutanlığı) burada bulunmaktadır. Belirtmek istediğim husus şudur. Benim bildiğim kadarıyla F-104'ler 1.Ana Jet Üs'sünde hiç görev almadılar. Bu uçaklar olsa olsa fabrikalar tararfında veya üssün öbür ucundaki HEK depolama arazilerinde depolanmış olabilirler. Hatta 1990'ların başlarında hala faal olan F-104'ler için yedek parça olarak kullanılıyor da olabilirler. F-104'lerle ilgili daha teferruatlı bilgiyi daha sonra vereceğim.

En içten sevgi ve saygılarımla

İnsanların hafızalarına fazla güvenmemeleri lazım. Ben de hafızama aşırı güvenmemin sonucu yaptığım bir hatayı düzeltmek istiyorum. 19.08.04 tarihli yazımda Mürted Ana Jet Üssü'nde bir filo F-104G ve bir filo CF-104 bulunduğunu yazmıştım ( 2 filo F-102'lere ilaveten). CF-104'lerin Türkiye'ye geliş tarihi 21.01.1986'dır. Yani RoCAF'deki CF-104'lerin F-18'lerle değiştirilmesinden sonra. Ülkemize ilk F-104 25.03.1963'de gelmiştir. Bunlar Lockheed (ABD) yapımı F-104G'lerdir. Bilahare 1964 yılı içinde de Canadair'in lisans altında ürettiği F-104G'ler gelmiştir. Yani benim yanıldığım nokta CF-104 ile Canadair yapımı F-104G'leri karıştırmamdır.Bu uçakları kullanan filolar 141. ve 144. filolardır. Bu yanlış bilgi aktarımı için hepinizden özür dilerim.

ABD yapımı F-104G'ler gümüşi renkte metalik bir gövdeye sahiptiler. Canadair yapımı olanların gövdelerinin üst kısımları açık gri, alt kısımları ise beyaz renkte anti-korrozif boya ile boyanmıştı.

Diğer bir husus ta F-104'lerin Vietnam'da hiç kullanılmadığı hususudur. F-104'ler Vietnam Savaşı'nda aktif görevde hiç kullanılmadılar; hiçbir zaman hava muharebesine girmediler. Takma adları "MiG killer" olmasına rağmen hiçbir MiG düşürmediler. Savaşın başlarında çok kısa bir süre için hudut devriyesi görevi yapmışlar, sonra hemen geri çekilmişlerdir.

En içten sevgi ve saygılarımla

Haluk SEVEL

F-104'lerle bu kadar haşır neşir olduktan sonra onların THKv'deki hizmetleri hakkında bilgi vermemek haksızlık olurdu. Daha önce de söz verdiğim gibi özet bilgiyi aşağıda sizlere sunuyorum.

THKv'de değişik orijinli toplam 434 adet F-104 1963-1994 arası görev yapmıştır. İlk F-104 25 Mart 1963'de gelmiş ancak hizmete girişi aynı yılın Temmuz ayında olabilmiştir. Son F-104 uçuşu ise 8.Ana Jet Üssü'de 182.Filo tarafından 28.06.1994'de yapılmıştır. Bu uçuşu yapan 4 adet CF-104D uçakları 62-636, 62-642, 62-891 ve 62-899 seri numaralı uçaklardır.

434 uçağın modellerine göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
F-104G.......... 282 adet
TF-104G......... 62
F-104S.......... 40
CF-104G......... 44
CF-104D......... 6

Yine bu uçakların geliş yerlerine göre dağılımları şöyledir:

MAP......... 38 + 4 (Lockheed: 15 ad., Canadair: 23 ad.)
USAF........ 3 + 1
SpAF........ 9 + 1
Italya...... 40 + 0
RNAF........ 43 + 1
RNoAF....... 12 + 1
BAF......... 17 + 0
RCAF........ 44 + 6
GAF/GN......165 + 36

(MAP:Askeri yardım programı, USAF=ABD HKv., SpAF=İspanya, RNAF=Hollanda, RNoAF=Norveç, BAF:Belçika, RCAF:Kanada, GAF=Alman Hava Kuvvetleri, GN=Alman Donanması)

F-104'leri kullanan filolarımız ise aşağıdaki gibidir:

144. Filo...........25.03.63-10.06.68...........F-104G
141. Filo...........01.08.64-1988...............F-104G
191. Filo...........10.06.67-1993...............F-104G/F-104S
192. Filo...........1976-1988...................F-104S
142. Filo...........1980-1989...................Hollanda uçakları
143. Filo...........1981-1987...................Norveç uçakları
161. Filo...........1983-1992...................Alman HKv uçakları
193. Filo...........1983-1994...................Belçika uçakları
162. Filo...........1981-1990...................Alman HKv ve Alman Donanması
192. Filo...........1988-1992...................Alman HKv uçakları
181. Filo...........1986-1993...................CF-104G
182. Filo...........1986- 26.06.94..............CF-104G

Bir kısım uçak ta yedeğe ayrılmış veya yedek parça olarak kullanılmıştır. F-104'lerin tamamı 1980'li yıllardan itibaren F-16'lar ile değiştirilmeye başlanmıştır. Türkiye'de F-84'lerden sonra en yaygın kullanılan jet savaş uçağıdır.

En içten sevgi ve saygılarımla

Haluk SEVEL

Evet, yine ben. Kanada firması "Canadair" F-104G ile yine aynı firma yapımı CF-104G arasında ne farklılık vardır! Dış görünüş, aerodinamik yapı, ve dış ölçüler bakımından hiçbir farklılık yoktur. CF-104'ün motoru lisans altında üretilmiş Orenda J-79'dur, F-104G'nin ise General Electric J-79'dur. Her iki motorun da performansları aynıdır. Ana farklılık bu uçakların görev tanımlarında ve buna bağlı olan avionik donanımlardadır. F-104G havadan-havaya ve havadan-yere görevlere uygun tarzda donatılmıştır. CF-104 ise yalnız havadan-karaya görevler ve nükleer silah taşımak üzere tasarlanmıştır. Bu nedenle ilk modellerinde M-61 "Vulcan" makinalı top dahi yoktur. CF-104'ler gövde altında, dört kamera içeren "recce" podu taşıyabilmekte ve hava keşif görevlerine çıkabilmektedir.

TF-104G modelleri ise F-104G iki kişilik tandem modeli bir eğitim uçağıdır.

F-104S'lerle ilgili hususları daha önce yazdığım için konunun aydınlandığını sanıyorum.

En içten sevgi ve saygılarımla