22 Mayıs 2004 tarihli Sabah Gazetesinde yayınlanan “Tayyare günleri” başlıklı yazınız üzerine aşağıdaki mesajı yazmak, sizi bilgilendirmek ve uyarmak gereği doğmuştur.

Yukarıda bahsi geçen köşe yazınızı ilgi ile okudum ve maalesef sizin de, basınımızda yazmaktan okumaya vakit bulamayanlar sürüsünün bir parçası olduğunuzu gördüm.

Eğer kendi yazdığınız yazıyı biraz dikkatli okuyabilseydiniz; sizin de yazdığınız gibi Sayın Atilla İlhan’ın “1930’larda Türkiye’de uçak endüstrisi”nden bahsettiğini, çok kıymetli havacılarımızdan rahmetli Avni Okar’ın ise “Büyük Harp esnasında” ahşap yapılı uçakların onarım ve revizyondan bahsettiğini fark ederdiniz. Hatta, biraz daha az gayretle, aradığınız cevabı bulduğunuzu sandığınız kitabın, kapağındaki isminden de anlaşılacağı üzere, 1910-1924 yılları arasında havacılığımızı içerdiğini fark edebilirdiniz!

Avni Okar’ın anılarını içeren kitabın sadece son altı sayfasında 1924 yılından sonraki olaylardan bahsedilmektedir. Eğer, bir gazeteci yazar olarak kendi meslek ilkelerinize saygı göstermeyi becerebilseydiniz, gazetede yazınızı yayınlamadan önce konuyu soruşturmak ve doğrulamak zahmetine girebilseydiniz, cevabı aradığınız kitabın kendisinin size yeterli ip ucunu verdiğini görecektiniz. Avni Okar kitabın en son kısmında çok özetle Kayseri Tayyare Fabrikasından bahsetmektedir.

1925 yılının yazında Alman “Junkers Flugzeugwerke AG” Firması ile hükümetimiz arasında yapılan anlaşmayla Kayseri’de “Tayyare Otomobil ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ)” kurulmuştur. Tüm güçlüklere rağmen fabrika Ekim 1926’da hizmete açılmıştır. Fabrikada üretilecek ilk uçak tipi olarak Junkers A-20 seçilmiş ve bunlardan 30 adedi TOMTAŞ’ta üretilerek ordumuza teslim edilmiştir.

Lütfen bu kısmı dikkatle okuyun: Junkers A-20 uçağı tek satıhlı, desteksiz alttan kanatlı, tamamen metal yapılı, gövde ve kanatları kafes tipi yapısında, tüm yüzeyleri duralümin kaplamalı, tek motorlu, iki kişilik askeri genel maksat uçağıdır.

“Tamamen metal yapılı” ve “duralümin kaplamalı” ifadelerine dikkat ettiniz mi? 1930’lu yılların da öncesinde, gelişmiş havacılık sanayine sahip birçok ülkede çoğu iyi bilinen uçak üreticileri halen Birinci Dünya Savaşı yıllarından kalma tekniklerle, bazen gövdeleri ve genellikle kanatları ahşap malzemelerden inşa edilen, uçuş ve kontrol yüzeyleri genellikle bez, bazen ahşap kaplı uçaklar üretirken, Türkiye’de zamanının uçak teknolojisinde en uç noktayı temsil eden tamamen metal yapılı ve metal kaplamalı uçaklar imal edilmektedir.

Uçak teknolojisi hiçbir zaman “geri” olmamıştır. Her zaman, kendi çağının en uç teknolojilerini kullanan, hatta bunların ilerlemesinde itici/çekici etken uçak üretimi olmuştur. Ahşap malzemenin yoğun olarak kullanıldığı dönemde bile, bahçenizdeki meyve ağacının dalından kestiğiniz tahta parçası değildir uçağı imalinde kullanılan. Gününün bilgi ve teknoloji birikiminin imkanlarına göre, uçakta kullanıldığı yere mekanik özellikleri uygun ahşap malzemenin elde edilebileceği ağaçtan, ağacın damarlarına paralel, dik veya en uygun açıda kesilmiş ve özel işlemlerden geçirilmiş tahta parçalarıdır uçak imalatında kullanılan. “Ahşap” olduğu için küçümsediğiz malzeme, İkinci Dünya Savaşı yıllarında bile hem İngiltere’nin hem de Almanya’nın ürettiği çok ünlü savaş uçaklarının yapısında kullanılmıştır.

Daha 1925 yılında Vecihi Hürkuş’un kendi tasarımı ilk uçağını üreterek uçurduğu günden itibaren, 1920’li yılların sonunda, 1930’lu yıllarda ve hatta İkinci Dünya Savaşının kıtlık ve yokluk yıllarında Türkiye’de kendi özgün tasarımlarını projelendiren, üreten, uçuran ve bunlarla Türk havacılığına pilot yetiştiren bir uçak endüstrimiz vardı. Nuri Demirağ Tayyare Fabrikasında ilk uçak mühendislerimizden Selahattin Alan’ın özgün tasarımından üretilen NuD-36 ve NuD-38 uçaklarının dünyanın bir numaralı havacılık yayınlarından Jane’s All The World’s Aircraft yıllıklarına girdiğini de bilmenizde yarar var. Bunlara ilaveten, Kayseri Tayyare Fabrikası, Türk Hava Kurumu Tayyare Fabrikası ve Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) Tayyare Fabrikalarında üretilen uçaklarımız kendi dönemlerinin uçak teknolojisinin en ileri özelliklerini taşımışlardır. MKEK üretimi uçaklarımız da uluslararası havacılık yıllıklarında yer almıştır.

Sayın Atilla İlhan’ın söyleşisinden çıkan anlam hiç yanlış değildir. Türkiye’de çağdaş bir uçak endüstrisi vardı ve bunun gelişmesi engellenmiştir. Aydın insanların bilgisi ve sermayesi yetiyordu. Dışarıdan bol miktarda uçak aldığımıza göre pazar da yetiyordu. Bit yeniği; havacılığı yeterince tanımayan ve anlamayanların yönetim hataları ve kişisel zaaflarıydı. Birde, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olarak basın organlarında yayınladıkları yalan yanlış yazılarla, Türkiye’de ileri teknolojileri kullanan endüstrilerin gelişmesini istemeyenlerin ekmeğine yağ süren gazeteci yazarların gafleti.

Püf noktası: Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olma ki, sana “cahil” demesinler!

Bülent Yılmazer

Konuyla ilgili olarak, Sabah Gazetesinde Emre Aköz'ün yayınladığı yazıyı http://www.sabah.com.tr/yaz13-40-121-20040522.html adresinden okuyabilirsiniz.

Sevgilerimle,

Sayın Emre AKÖZ,

Efendim ben önce kendimi tanıtayım; ben Mert ÇEVİK,Dokuz Eylül Üniversitesi Makine mühendisliği bölümünde bir garip üçüncü sınıf öğrencisiyim.

Size bu e-posta'yı gönderme sebebim,22-05-2004 tarihli "Tayyare Günleri" başlıklı yazınızdır.

Bir defa belirtmeliyim ki yazınız özellikler aşağıda alıntı yapmış olduğum kısmıyla beraber yanlıştır.

"'Ahşap' kelimesine dikkat ettiniz mi? Yani... Uçak teknolojisi henüz geriyken biz de kendi uçağımızı (tabii motoru ithal) yapıyoruz. Ancak teknoloji ilerleyince bu mümkün olmuyor: Bilgi yetmiyor, sermaye yetmiyor, pazar yetmiyor... Ve birçok ülke gibi biz de uçakları mecburen dışarıdan satın alıyoruz. "

Şimdi siz değerli yazarımıza ben gariban öğrenci hatırımda kalan bir kaç şeyi sizinle paylaşmak istiyorum;

1-Ahşabın geri teknoloji olmasından bahsediyorsunuz ama bugünün ileri teknolojilerini üreten ülkelerin de yapabildiği bundan ibaretti.Hani teknoloji geriydi ondan kopyası kolaydır diyecekseniz; bugün için bir 4. nesil av uçağının görünmezlik teknolojisini sağlayan yüzey kaplaması neyse o günün ahaşabı da havacılık alanında oydu.Emin olunuz bayım, o ahşap gerek malzeme gerekse malzemenin gördüğü işlem bakımından, o gün tüm dünya için yeterince ileri safhadaydı.

2-Üretilen uçaklar 1930'larda kurulan Tomtaş'la o gün tüm dünya için yabancı sayılabilecek ,tamamen metal konstrüksiyona sahipti (Junkers A-20) .Dünya'da duralümin malzemenin ilk uygulamalarını ürettik.
Hatta Almanya'ya tecrübe pilotu olarak eğitime gönderilen Vecihi HÜRKUŞ Junkers fabrikalarında çalışarak bu modelin bir üst versiyonu olan Junkers A-35'i ortaya çıkardı.

3-Motor ithalatı meselesine bakarsanız;
-THK MOTOR FABRİKASI;
Ankara-Gazi orman çiftliği yakınında inşa edilmektedir.Fabrika ilk iş olarak İngiltere'de De Havilland firmesından "lisansı" satın alınan Gipsy-Major X! motorlarını imal edecektir.Teknik tezgah ve takımlar Amerika,İsviçre ve İngiltere'ye ısmarlanmıştır.Fabrika senede "200" Gipsy-Major X1 tipi motor imal edecek tarzda techiz edilmiştir.

Gipsy-Major X1
Tipi;Hava soğutmalı 4 silindir
Takat;kalkışta 2400 devirde 142 beygir
Düz uçuşta 2550 devirde 145 beygir

Biz gayet başarılı bir 50 motor üretiminden sonra ,pazar yok,zaten geriyiz,batılı daha iyisini üretiyor diye
bu koca fabrikaları (2 fabrika vardı) traktör ve tekstil fabrikasına dönüştürdük.

4-Bilgi yetmiyor demişsiniz,bakınız biz öylesine yıkıcı ve istenildiğinde öylesine yapıcı bir toplumuz ki;kapatılan iki uçak fabrikası ve engellenen onca girişime rağmen.Bu THK fabrikalarının uçak imali üzerine kurulan tesisinde 1946'da aerodinamik olarak tüm ileri ülkelerde yeni ortaya atılan "uçan kanat" konseptini ele alarak uçan kanat planör yapmayı başarıyoruz.O gün bu konuda ki tek çalışma Amerika'da yapılıyor.Şimdi söyleyin 1940'larda itkili motorlara güvenilerek yeni ortaya atılan bu konsepti işlemeyi başan biz mi bilgisiz mişiz?

5-Pazar yok demişsiniz.Biz ogünün savaş koşullarında Danimarka'ya iki hastahane uçağı satmayı başardık.Bu bahsettiğim dönemleri yani 1920-1945 arasını açar okursanız dünyanın maliaçıdan nasıl bir tıkanıklığın içinde olduğunu daha iyi anlarsınız.

Bence siz açın bir Türk Havacılık Tarihi hakkında araştırma yapın.Siz bize bir kitap önermişsiniz.Ben de size Vecihi Hürkuş'un "Bir Tayyarecinin anıları" isimli kitabını önereyim.Tüm bunlardan sonra lütfen bir de aklı selim,mesleğine hakim bir mühendisi çekin kenara,bilgi,işlenmiş bilgi,pratik kullanıma hazır bilgi neymiş,nasılmış,nasıl elde edilirmiş bir sorun.Son olarak başta belirttiğim gibi lütfen böyle bir yazıyı bir daha yazmayın.İhanetlerle dolu günlerde çabalayıp duran biz vatanperverleri en çok medyamızın duyarsızlığı üzüyor.

Saygılarımla,
Mert ÇEVİK

Bunu boyle dusunduklerinden degil, Langley ve Bruksel deki abileri bu adamlara bunlari yazin diyorlar.

Turkiye kendi ucagini yapmazsa kole olmaya devam eder bu ulkelere.

Bu yuzden bu tarz yazarlar bu yazilara devam edecekler, bundan suphe duymayin. Halki bizden adam olmaz, biz en iyisi AB olmazsa da ABD mandaligini deneyelim diye kurup duracaklar.

Saygilar,
Mehmet Kale