F-104G  USAF tarafından sınırlı sayılarda gündüz muharebe uçağı olarak kullanılan F-104C’ nin Avrupa’da üretilen versiyonudur. F-104C’ye son derece benzemekle birlikte çok amaçlı, her türlü hava şartlarında uçabilen uçak özelliğiyle ayrılmaktadır. F-104G’nin gövdesine, biri gövde altında, ikisi kanat uçlarında ve ikisi kanat altında olmak üzere 5 yükleme noktası ilave edilmiştir. Bu pilonlarda dört adet infrared güdümlü AIM-9 “Sidewinder” füzesi de dahil olmak üzere 1808 kg harici yük taşıyabilmektedir.

F-104G’nin motoru 4,520kg kuru, 7,051kg art yakıcılı (AB) itiş gücüne sahip General Electric J79-GE-11A’ydı. Bu motor lisans altında Almanya’da MAN-Turbo, Belçika’da Fabrique Nationale, İtalya’da Fiat ve Kanada’da Orenda tarafından üretilmiştir.

Avrupa’lı F-104G üreticileri 4 ana grupta toplanmıştı. Güney Grubu olarak adlandırılan grup Dornier, Heinkel, Messerschmitt (sonraları MBB, Messerschmitt,-Bölkow-Blohm olarak reorganize olmuşlardır) ve Siebel’den meydana gelmişti. Bu grubun motor imalatçısı BMW’ydi. Kuzey Grubu ise Hollanda’lı Fokker, Dordrech and Aviolanda ile birlikte Focke Wulf, Hamburger Flugzeugbau ve Weserflugzeugbau isimli Alman firmalarından oluşuyordu. Batı Grubu da Belçika’lı SABCA (Societe Anonyme Belge de Constructions Aeronautiques) ve Fairey S.A meydana gelmişti. Motor üreticisi Fabrique Nationale idi.İtalyan Grubu da son Avrupalı imalatçı grubuydu. Grubun ana firması FIAT olup Aerfer-Macchi, Piaggio, SACA ve SIAI-Marchetti de alt üreticilerdi. İlk  F-104G uçuşu  5 Ekim 1960’de gerçekleşti, teslimatlara da 1961  Mayıs’ında başlandı. İlk üretim planları 210 uçağın Güney Grubu, 350 uçağın Kuzey Grubu, 188 uçağın Batı Grubu ve 199 uçağın İtalyan Grubu’nca yapılmasını öngörüyordu. Ancak hizmete erken girmesini temini maksadıyla Avrupalı üreticiler üretimi rayına oturtana kadar bir grubun Lockheed tarafından yapılması kararlaştırıldı.Lockheed 139 adet üretim gerçekleştirdi ve bu uçaklar Alman, Yunanistan, Norveç veTürk Hava Kuvvetleri’ne sevk edildi. Buna ilaveten birkaç uçak ta imalat numunesi oluşturmak üzere Belçika ve İtalya’ya verildi. Buna ilaveten birkaç adet TF-104G’nin imalatı da Lockheed tarafından gerçekleştirildi. İlk Lockheed yapımı F-104G uçuşu 7 Haziran 1960’da gerçekleştirildi. Avrupa’da üretim rayına girdikten sonra da USAF, MAP programı dahilinde bazı NATO ülkelerine dağıtılmak üzere 140 adet F-104G’yi Canadair firmasına sipariş etti. Bu uçaklar Norveç, Danimarka, Yunanistan, Türkiye ve İspanya’ya verildi.

İlk yapımlarda fırlatma koltuğu Lockheed yapımı Model C-2’yi fakat 1967 başından itibaren bu koltuk sıfır irtifa, sıfır hızda fırlatmaya müsait Martin-Baker Mk GQ7(F) ile değiştirildi.

 1973 yılında MBB tarafından son teslimatın yapılmasıyla F-104G programı sona erdi.

USAF tarafından sipariş edilen F-104G’lere ilaveten Canadair firması RCAF (Kanada Hava Kuvvetleri) için CF-104’leri üretti. Kanada yapımı  CF-104’ler temelde F-104G’lere benzemekle birlikte RCAF gereksinimleri paralelinde bazı değişiklikleri de içeriyordu. F-104G’ler havadan-havaya ve havadan-karaya görevlere uygun olarak üretilmişlerdi fakat CF-104’ler ise yalnız havadan-karaya görevlere uygun olarak techiz edilmişlerdi. Başlangıçta M61A1 otomatik topu da çıkarılmıştı. Bu uçaklar Orenda firması tarafından lisans altında üretilen J79 turbojet motorları ile donatılmışlardı.

İtalyan yapımı F-104S’ler ise “Starfighter” serisinin en güçlü versiyonudur. FIAT tarafından üretilen F-104G’nin iyileştirilmiş ve geliştirilmiş bir modelidir. Başlangıçta yalnız İtalyan Hava Kuvvetleri için öngörülen bu model Türkiye’ye de ihraç edilmiştir.

F-104S’ler %13 daha fazla itiş gücü sağlayan J79-GE-19 motoru ile donatılmışlardı. F-104S’in önemli farklılıklarından biri de hareketli hedefleri belirleyebilen, izleyebilen, orta menzilli yarı aktif radar başlıklı güdümlü füzeleri yönlendirebilen bir radara sahip olmalarıdır. Daha önceki Starfighter’lar ise yalnızca infrared güdümlü füzeler kullanabiliyordu. R21G/H radarı aynı zamanda arazi konturlarını ve harita  çıkarma, arazi ve engebelerin kesitlerini çıkarma yeteneklerine sahipti. Bu sayede F-104S bir av-bombardıman uçağı yeteneklerine de sahip oluyordu.

F-104S’in gövde ve kanat altlarında daha fazla yükleme noktaları vardı. Hava alış oluklarının altlarına iki adet pilon ve kanat altı pilonlarının birden ikiye çıkarılması sayesinde 9 yükleme noktasında sahip bulunuyordu. Kanat altındakiiç pilonlar yakıt tankı veya bomba, dış pilonlar ise BVR (görüş mesafesi ötesi) füzeler içindi. Gövde altı pilonlarında AIM-9 “Sidwinder” füzeleri taşınıyordu. Daha fazla yakıt ve avioniklere yer bulabilmek için M61A1 topu kaldırılmıştı.

Türkiye MAP programı dahilinde F-104G’leri alan ilk ülkelerden biridir. F-104’lerin gelişine hazırlık olarak 25 Mart 1963’de Mürted’deki 4.AJÜ’nde 144.Filo kuruldu. 10 Mayıs1963’de ilk 15 F-104G deniz yolu ile geldi ve bu uçaklar aynı yılın Temmuz ayında 144. Filo’ya teslim edildiler. Temmuz 1963’de de iki adet TF-104G ile 1964’de Canadair yapımı 18 adet F-104G geldi ve 2 adet TF-104G geldi. Bu uçakları 1965 yılında 5 adet Canadair yapımı F-104G takip etti. Bu uçakların tamamı aynı filoya tahsis edildi.  1968 yılında USAF stoklarından 3 adet F-104G ve 1 adet TF-104G teslim alındı. İspanyol Hava kuvvetleri de kendi envanterlerindeki 9 adet F-104G’yi 1972’de, 2 adet TF-104G’yi de 1972/1973 yıllarında teslim ettiler.

1974 Aralık ayında, Kıbrıs ambargosu nedeniyle zorluklar yaşayan THKv 18 adetlik F-104S siparişinin ilk 6’sını İtalya’dan aldı. Bakiye ise ayda 3 uçak olarak gelmeye devam etti. 1975’de sipariş miktarı iki katına çıkarıldı ve neticede sipariş tutarı 40 uçağa çıkarıldı. Yeni siparişin tamamı 1976’da geldi.

1980 yılından itibaren Avrupa ve Kanada’da servis dışı bırakılmaya başlayan CF-104, F-104G, TF-104G ve RF-104G’ler Türkiye’ye transfer edilmeye başlandı. Bu işlem Belçika’dan gelen 17 adet F-104G, Hollanda’dan gelen 43 adet F-104G ve 12 adet TF-104G, Norveç’ten gelen 12 adet RF-104G, 1 adet TF-104G, Almanya’dan gelen 165 adet F-104G ve 36 adet TF-104G’den ibarettir. Kanada Hava Kuvvteleri de ellerindeki CF-104’leri, F-18A/B’ler hizmete girdikten sonra THKv’ye vermeyi taahhüt ettiler. Kanada’dan 44 adet CF-104G ve 6 adet CF-104G olmak üzere toplam 50 uçak 1986 yılında ülkemize geldi. Bu uçaklar 181. ve 182. Filo’lara tahsis edildiler.

Geçen zaman içinde F-104’ler yavaş yavaş hizmetten çekilmeye ve diğerleri için yedek parça olmaya başlamıştır. En son 182. Filo’nun CF-104’leri 1996’da F-16C/D’lerle değiştirilerek F-104’lerin tamamı servis dışı bırakılmış oldu.

The F-104G was the European-built version of the F-104C “Starfighter” deployed in limited numbers at the USAF as a daylight fighter. Externally, the F-104G looked quite similar to the earlier F-104C day fighter, but differed in being a multi-role, all-weather aircraft. Five hardpoints were fitted to the F-104G, one on the fuselage centerline, two under the wings, and two at the wingtips, enabling up to 1808 kg of external stores to be carried including up to four AIM-9B “Sidewinder” infrared guided AA missiles.

The engine of the F-104G was the General Electric J79-GE-11A, rated at 4,520kg dry and 7,051kg with afterburning. The J79 engines were co-produced under license by MAN-Turbo in Germany, by the Fabrique Nationale in Belgium, by Fiat in Italy and by Orenda in Canada.

The European F-104G production sites were grouped into four. The South Group included Dornier, Heinkel, Messerschmitt (later reorganized as Messerschmitt-Bolkow-Blohm, or MBB), and Siebel, plus BMW for J79 production. The North Group included the Dutch companies Fokker,  Dordrech and Aviolanda, plus the German companies Focke Wulf, Hamburger Flugzeugbau and Weserflugzeugbau. The West Group consisted of SABCA (Societe Anonyme Belge de Constructions Aeronautiques) and Fairey S.A. of Belgium  along with Fabrique Nationale for J79 production. The Italian Group consisted of Fiat as the prime contractor, with Aerfer-Macchi, Piaggio, SACA, and SIAI-Marchetti as subcontractors. The first  F-104G was flown for the first time on October 5, 1960. Production deliveries started in May of 1961. The initial production schedule called for 210 aircraft to be built by the South Group, 350 by the North Group, 188 by the West Group, and 199 by the Italian group. But in order to assure early service introduction, it was agreed that Lockheed was to build the initial lot of F-104Gs while the European consortium got up to speed. Lockheed eventually built 139 F-104Gs, which were delivered to the air forces of Germany, Greece, Norway, and Turkey, plus pattern aircraft delivered to manufacturers in Belgium and Italy. In addition, Lockheed also built a number of two-seat TF-104G combat trainers. The first Lockheed-built F-104G took off on its maiden flight on June 7, 1960. Once the European F-104G program was well underway, the USAF ordered 140 F-104Gs to be built by Canadair for various NATO nations under the MAP program. They were intended for Norway, Denmark, Greece, Turkey, and Spain.

The ejector seat initially fitted was the Lockheed Model C-2, but beginning in 1967 it was replaced by a Martin-Baker Mk GQ7(F) "zero-zero" ejector seat.

When the F-104G program finally ended with the delivery of the last example by MBB in 1973.

In addition to the F-104Gs ordered by the USAF Canadair also built the CF-104 for the RCAF.The Canadian CF-104 built was basically similar to the F-104G, but was fitted with equipment specialized for RCAF requirements. The F-104G was fitted with equipment which was optimized for both air-to-air and air-to-ground modes, but the CF-104 was fitted with equipment which was suitable only for air-to-ground operations. The 20-mm M61A1 cannon was also initially omitted. It was powered by an under-licence built J-79 turbojet built by Orenda Ltd.

The Italian built F-104S was the most potent version of the Starfighter series. It was an upgraded and improved version of the F-104G that was built by Fiat. The aircraft was initially built to meet a requirement issued by the Aeronautica Militare Italiana (AMI). However, it has also been exported to Turkey.

The F-104S is fitted with the more powerful J79-GE-19 engine which provided 13 percent more power than the engine of the F-104G. The F-104S differs from the F-104G in being equipped with a radar which has moving-target indication and tracking capability that acts in association with a medium-range radar-guided missile fit. All previous Starfighters could fire only infrared-homing air-to-air missiles. The R21G/H radar also has contour/ground mapping and terrain avoidance modes, so that it can also act as a fighter-bomber.

The F-104S had more underwing and fuselage stores attachments, including two extra fuselage pylons underneath the air intakes, increasing the total number of strongpoint provisions to nine (two on the wingtips, four underneath the wings, two underneath the forward fuselage, and one on the fuselage centerline). Two hard points under each wing are for fuel/bombs (inner) and BVR missiles (outer). The wingtips usually carry fuel tanks, as does the centerline. The underfuselage pylons usually carried AIM-9 Sidewinder missiles. In order to accommodate extra fuel and avionics, the F-104S had to dispense with the internal 20-mm M61A1 cannon.

Turkey is one of the very first countries to receive the F-104Gs within the MAP program. As a preparation for the new aircraft the 144th Squadron was organised at the 4th AB in Mürted-Ankara. The first 15 aircraft arrived on May 10th,1963 by sea and they were deployed at the newly founded squadron in July. In July 1963 two TF-104gs arrived and they were also assigned to the same squadron. This was followed by Canadair produced 18 F-104Gs and 2 TF-104Gs. The shipment continued in 1965 with 5 more Canadair built F-104Gs. All of these planes were deployed at the 144th Squadron. In 1968 3 pcs F-104G and 1 pc TF-104G were received from USAF.

The TuAF faced with the US embargo after the Cyprus peace-keeping Operation ordered a batch of 18 F-104S from Italy. 6 of the planes were delivered within the same year and the remainder in 1975 on the basis of the planes per month. In 1975 the purchase was risen to 40 planes all which were received within 1976.

The CF-104s, F-104Gs, TF-104Gs and the RF-104Gs which were strated being replaced by more modern aircraft were despatched to Turkey. This operation included 17 pcs F-104Gs from Belgium, 43 pcs F-104Gs & 12 pcs TF-104Gs from Holland, 12 pcs RF-104G and one TF-104G from Norway and 165 pcs F-104Gs and 36 pcs TF-104Gs from Germany. Canada also promised to hand over the CF-104s after being replaced by the F-18A/Bs. In 1986 44 pcs CF-104G & 6 pcs CF-104D were received. These planes were allocated to the 181st and to the 182nd Squadrons.

 Within the elapsing time the TuAF F-104Gs started aging and they were withdrawn from active duty one by one. Some were even used as spare parts for those which were still in active duty. The last ones were the CF-104s of the 182nd Squadron when replaced by F-16C/Ds in 1996.

Türk Hava Kuvvetleri’nde F-104 kullanımı:

4 Ana Jet Üssü (Mürted)

    144.Filo..................... 25.03.1963/10.06.1968 (191.Filo’ya devir)

    141 Filo..................... 01.08.1964/1980

    142 Filo..................... 1980/1989 (Hollanda Hava Kuvvetleri uçakları)

6 Ana Jet Üssü (Bandirma)

    161 Filo..................... 1981/1989 (Alman Hava Kuvvetleri uçakları)

    162 Filo..................... 1982 /1990(Norveç Hava Kuvvetleri RF-104G’leri)

    163.Filo..................... 1989/1991 (141. ve 142. Filo’lardan devrolunanlar)

8 Ana Jet Üssü (Diyarbakır)

    181 Filo.................... .1985 /1993 (Kanada Hava Kuvvetleri CF-104G’leri)

    182.Filo......................1974/1980  /F-104S, 191.Filo’ya devredildi)

    182 Filo......................1985 /1995 (Kanada Hava Kuvvetleri CF-104D’leri)

9 Ana Jet Us (Balikesir)

    191 Filo ......................10.06.1968/1980 (F-104G)

    191.Filo.......................1980/1993 (182.Filo’dan devralınan F-104S’ler)

    192.Filo....................... 1976/1980 (F-104S)

    192 Filo....................... 1980/1992 (Alman Hava Kuvvetleri F-104G’leri)

    193.Filo....................... 1983/1994 (Belçika Hava Kuvvetleri F-104G’leri)

F-104 deployments within the TuAF:

4 Main Jet Base (Mürted)

    144th Squadron..................... 25.03.1963/10.06.1968 (MAP planes, turned over to191st Sq.)

    141st Squadron.......... 01.08.1964/1980 (MAP planes

    142nd Squadron.....................1980/1989 (ex-RNAF planes)

6 Main Jet Base (Bandirma)

    161st Squadron..................... 1981/1989 (ex-Luftwaffe/Luftmarine planes)

    162nd Squadron.....................1982 /1990(ex-RnoAF  RF-104G’s)

    163rd Squadron..................... 1989/1991 (Planes turned over from 141st & 142nd Sqs)

8 Main Jet Base (Diyarbakır)

    181st Squadron.................... .1985 /1993 (ex-RoCAF CF-104G’s)

    182nd Squadron......................1974/1980  (Italian F-104S’s, turned over to 191st Sq.)

    182nd Squadron......................1985 /1995 (ex-RoCAF CF-104D’s)

9 Main Jet Base (Balikesir)

    191st Squadron ...............10.06.1968/1980 (F-104G’s)

    191st Squadron.......................1980/1993 (F-104S’s received from 182nd Sq.)

    192nd Squadron............1976/1980 (Italian F-104S’s)

    192nd Squadron..................... 1980/1992 (ex-Luftwaffe/Luftmarine F-104G’s)

    193rd Squadron..................... 1983/1994 (ex-BelAF-104G’s)

    Falcon Squadron(OCU)......... 1981/1987 (ex-NoAF planes)

F-104G/TF-104G  Özellikleri/specifications:

Mürettebat/crew:1 (2), motor/engine: 1  x General Electric J79-GE-11A turbojet⁽¹⁾, itiş gücü/thrust: 4,520kg kuru/dry, 7,051kg AB ile/with afterburning, kanat açıklığı/wingspan: 6,61m, uzunluk/length: 16.62m, yükseklik/height: 4,10m, kanat alanı/wing area 18.12 m² , azami hız/maximum speed 1,890 km/h (at 50,000 feet=15,200m’de), 2,191 km/h (at 35,000 feet=10,640m’de), ani fırlama hızı/maximum dash speed: 2,558 km/h (Mach 2.35, at 40,000 feet=12,160m’de), görev tavanı/service ceiling: 15,200m, azami tavanı/absolute ceiling: 27,360m, normal menzili/normal range 1,782 km, azami menzili/maximum range (dört adet “drop-tank”la/with four drop tanks): 2,630 km, boş ağırlığı/empty weight: 6,326 kg,  azami kalkış ağırlığı/maximum takeoff weight: 13,125kg , silah donanımı/armament: 1 x  20-mm M61A1 top/cannon, 4 x  AIM-9B Sidewinder AA füze/missiles, azami 1808 kg harici yük(bombalar, roketler, napalm, yakıt tankları)/ maximum 1808kg of external ordinance (bombs, rockets, napalm, drop tanks)(gövde altı ve kanat altı ve kanat uçundaki toplam 5 adet pilonda/on 5 pylons located at underwings, under  the fuselage and at wingtips.)

CF-104G/CF-104D Özellikleri/specifications:

Mürettebat/crew: 1 (2), motor/engine: 1 x Orenda J79-OEL-7 turbojet, itiş gücü/thrust 4,520kg. kuru/dry, 15,800 lb.s.t. AB ile/with afterburning. kanat açıklığı/wingspan:6,66m, uzunluk/length: 16,65m, yükseklik/height: 4,10m, , kanat alanı/wing area 18,12m², azami hız/maximum speed 1,890 km/h (at 50,000 feet=15,200m’de), 2,191 km/h (at 35,000 feet=10,640m’de), ani fırlama hızı/maximum dash speed: 2,558 km/h (Mach 2.35, at 40,000 feet=12,160m), görev tavanı/service ceiling 15,200m, azami tavanı/absolute ceiling 27,360m, normal menzili/normal range 1,782 km, azami menzili/maximum range (dört adet “drop-tank”la/with four drop tanks): 2690 km, boş ağırlığı/empty weight:6,286 kg,  azami kalkış ağırlığı/maximum takeoff weight: 13,059kg , silah donanımı/armament: 4 x  AIM-9B Sidewinder AA füze/missiles, azami 1808 kg harici yük(bombalar, roketler, napalm, yakıt tankları)/ maximum 4000lb of external ordinance (bombs, rockets, napalm, drop tanks)(gövde altı ve kanat altı ve kanat uçundaki toplam 5 adet pilonda/on 5 pylons located at underwings, under  the fuselage and at wingtips.) (Başlangıçta M61A1 topu kaldırılmıştı/Initially the M61A1 cannon was removed)

F-104S Özellikleri/specifications :

Mürettebat/crew: 1, motor/engine: 1 x General Electric J79-GE-19 turbojet, itiş gücü/thrust:11,870 lb.s.t.kuru/dry and 17,900 lb.s.t. AB ile/with afterburner, kanat açıklığı/wingspan: 6,66m, uzunluk/length: 16,64m, yükseklik/height: 4,10m, kanat alanı/wing area: 18,12 m², azami hız/maximum speed: 2,393 km/h (at 36.000 feet=10,944m’de), 1,506 km/h (deniz seviyesinde/at sea level), görev tavanı/service ceiling 17,630m, azami tavanı/absolute ceiling 28,000m, normal menzili/normal range 2,550 km, azami menzili/maximum range (dört adet “drop-tank”la/with four drop tanks): 2995 km, , boş ağırlığı/empty weight:6,735 kg,  azami kalkış ağırlığı/maximum takeoff weight: 14,012kg , silah donanımı/armament: 2 x  AIM-9B Sidewinder AA-IR füze/missiles, 2 x AIM-7 “Sparrow” AA-Radar füze/missiles (veya 2 x Selenia Aspide AA füze/ or 2 x Swelenia Aspide AA missiles) azami 3,390 kg harici yük(bombalar, roketler, napalm, yakıt tankları)/ maximum 3,390kg of external ordinance (bombs, rockets, napalm, drop tanks)(3’ü gövde altında, 4’ü kanat altında ve 2’si kanat uçundaki toplam 9 adet pilonda/on 9 pylons located at 4 under the wings, 3 under  the fuselage and 2 at wingtips.)

EDİTÖR : M. Haluk SEVEL

  m_h_sevel@yahoo.com

                                                                 Copyright © 2000-2006 Tayyareci