|
ISPARTA
GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü: 8.933 km²
Nüfus: 434.771 (1990)
İl Trafik No: 32
Ege, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinin kesiştiği
Göller Bölgesi denilen noktada yer alan Isparta ili, Eğirdir, Kovada ve
Gölcük gölleri, Kovada ve Kızıldağı Milli Parkları
ile zengin bir fauna ve floraya sahiptir.
İnanç Turizminin merkezi Yalvaç ilçesi
Anadolunun kültür zenginliğini tüm ihtişamı ile yansıtmaktadır.
Kayak Merkezinin yeraldığı Davraz Dağı,
doğa yürüyüşü ve nehir sporlarına elverişli kanyonlar,
mağaralar ve dağları ile pek çok doğa sporlarının
yapıldığı merkezdir.
Isparta'nın turizm kapısı Eğirdir,
alternatif turizm cennetidir. Dağcılık, trekking, rüzgarsörfü,
yamaç paraşütü, kampçılık turizm çeşitlerinden birkaçıdır.
İLÇELER:
Isparta ilinin ilçeleri; Aksu, Atabey, Eğirdir,
Gelendost, Gönen, Keçiborlu, Senirkent, Sütçüler, Şarkikaraağaç,
Uluborlu,Yalvaç ve Yenişarbademli'dir.
Aksu: Yaklaşık 1200 metre rakımında
bulunan Aksu İlçesi, eski adı olan Anamas’ı, ilçe coğrafyasına
hakim 2388 m yüksekliğindeki Anamas Dağından almaktadır.
Aksu ilçesinin yeraldığı yörede yapılan
kazılarda, ilk çağlardan beri iskana açık olduğu
görülmektedir. Yörede, Helenistik çağa ait
M.Ö.2. ve 1. Yüzyıldan kalma sikkelere rastlanmaktadır. Yapılan
araştırmalardan, Aksu Vadisi ve Anamas yaylaları arasındaki
ulaşım zorluklarına rağmen, civarındaki bazı
köylerde 16. yüzyıldan beri Pazar kurulmakta olduğu ve bu yörede yoğun
bir Yörük
nüfusun yaşadığı anlaşılmaktadır.
Cumhuriyet döneminde, Eğirdir'e bağlı bir bucak olarak Yenice adı
altında idari konumunu sürdüren Aksu, 26.8.1988 tarihinde ilçe
statüsüne kavuşmuştur.
Aksu ilçesi sınırları içindeki en
önemli tarihi kalıntılar: Timbriada, Tynada, Eurymendon Kutsal Alanı
ve Roma Köprüsü dür. Yörede turistik önemi olan Sorgon ve Zindan Mağaraları
ile Sorgun yaylası Aksu İlçe sınırları içinde
bulunmaktadır.
Atabey: Atabey İlçesi kuzeyden Senirkent ve
Uluborlu, Batıdan Gönen, güneyden merkez ilçe Isparta, doğudan da Eğirdir
ilçeleri ile çevrilidir. İlçenin kuzeyini ve batısını
Barla Dağı ve uzantıları bulunmaktadır.
Selçuklular döneminde bilinçli bir şekilde
kervansaray ağıyla donatılan Konya-Antalya güzergahındaki
yerleşmelerinden birisi olan (Atabey) önem verildiği, Ertokuş
tarafından burada 1224 yılında inşa ettirilen medreseden
anlaşılmaktadır. 13. yy. başında tamamen Türkleşen
bölgede, önemli bir yerleşim merkezi olarak beliren Atabay’ deki
medrese Osmanlı devleti eğitim sistemi içinde de fonksiyonunu devam
ettirmiştir. Atabey’ in 1478,1501, ve 1568 tarihlerindeki kayıtlara
göre, Eğirdir ’e bağlı bir nahiye olduğu yazılıdır.
İlçe sınırları içinde bulunan başlıca
tarihi ve kültürel varlıklar, Harmanören (Göndürle) de meydana çıkartılan
41 Küp Mezarlar, Sidera Bayat Harabeleri, Ertokuş Medresesi, Sinan
Camiidir. (18) Atabey ilçesine bağlı olarak, İslamköy Kasabası
yanında 4 adette köy yerleşimi bulunmaktadır. Atabey ilçe
merkezi Isparta’ya 23 km uzaklıkta olup, çoğunluğu çift yol
olmak üzere asfalt yol ile bağlıdır.
Eğirdir:
Eğirdir Destinasyonu
Gelendost: Gelendost ilçesi, Isparta il merkezinin
kuzeyinde, Eğirdir Gölünün 10 km içerisinde kurulmuştur. Gelendos
ilçesi, ilk çağlardan beri, Pisidya Ülkesi adı verilen Göller
Bölgesinin en eski kültür merkezlerinden birisidir. M.Ö. 3500 yıllarında
“Mirya veya Miryo” adı ile Hititlerin bir kolu olan Anamurla Miryalılar
tarafından kurulmuştur. M.Ö. 547 yıllarında bu topraklar
Pisidyalıları yenen Pers’ lerin egemenliğine geçmiştir.
17 Eylül 1176 yılında yapılan ve bir kısmı da
Gelendost Ovasında geçen Miryakefalon Savaşını Türklerin
kazanması ile Selçuklu topraklarına katılmıştır.
Gelendost daha sonra Hamidoğulları Beyliğinin egemenliği altına
girmiştir.
Gelendost, tarihi boyunca Ablada, Sabinae, Myrion,
Miryona, Miryo, Myriokafalon, Gelende-Abad, Gelendoz adları ile anılmıştır.
16. yüzyılda Afşar nahiyesine bağlı olan Gelendost,
Cumhuriyet döneminde 1930 yılında Afşar’ın yerine nahiye
olmuştur. Daha sonrada 6.3.1954 tarih ve 6324 sayılı kanun ile de
ilçe olmuştur. Gelendost, Isparta-Konya karayolu üzerindedir.
Isparta’ya 80 km uzaklıktadır. İlçenin tüm kasaba ve köyleri
ile ulaşım olanakları her mevsim vardır. İlçede halk ağırlıklı
olarak tarımla uğraşmaktadır. Elmacılık en önemli
uğraş koludur.
Gelendos ilçe merkezinde bulunan tarihi iki cami ile
Yeşilköy sınırları içinde bulunan Ertokuş Kervansarayı
ilçenin en önemli kültür yapılarıdır.
Gönen: Isparta İl Merkezine 24 km uzaklıklığında,
Isparta-Burdur karayoluna 5 km uzaklığındaki Gönen’in tarihi
M.Ö. 3-4 yüzyıla kadar dayanır. Tarih boyunca Kaue, Kawaena, Colonia,
julia, Augusta, Pia, Fida, Comama, Yuztinianopolis, Gonana, Konana, Könan ve
Gönen adları ile anılmıştır. Roma İmparatorluğu
Augustos’ un Pisidia adı verilen bölgede kurulduğu dört şehirden
birisidir. Araştırmalara göre yörede ilk yerleşim birimi
Yuvaca, şimdiki yayla adıyla bilinen yerdir. Buraya ilk gelenler
Yüreçi göçerleridir.
İlçe zamanla Selçukluların ve daha sonra da
Hamitoğulları Beyliği’nin egemenliği altında bulunmuştur.
Hamitoğlu Hüseyin Bey, topraklarının büyük bir bölümünü
Osmanlı Sultanı I. Murat ‘a satmıştır . 30 Aralık
1992 tarihinde yapılan düzenleme sonucunda, İğdecik. Gölbaşı,
Koçtepe ve Senirce köyleri Isparta İl merkezine, Güneykent Kasabası,
Gümüşgün Köyü Keçiborlu ilçesine bağlanmıştır.
Gönen ilçesine bağlı yerleşim birimi olarak yalnız Kızılcık
Köyü kalmıştır.
Keçiborlu: Isparta il merkezine 40 km uzaklığındaki
Keçiborlu ilçe merkezinin tarihi gelişimi Isparta ilçe merkezi ile
benzerlik göstermektedir. Keçiborlu tarih boyunca, Eudoxiopolis, Keçik-Borlu,
Kiçi-Borlu isimleriyle anılmıştır. Keçiborlu, Hitit,
İyon, Lidya, Pers, Helen, Roma, Bizans devirlerini yaşadıktan
sonra 1204 yılında Sultan Kılıç Arslan tarafından
Anadolu Selçuklu Devletinin egemenliğine girmiştir. Daha sonra Hamitoğulları
Beyliğinde Uluborlu ve Gönen’e bağlı bir kasaba olarak varlığını
sürdürmüştür.
Günümüzdeki Keçiborlu ilçesinde korunmakta olan
Keçiborlu Höyüğü, Kılıç Höyüğü, Kılıç
Fari Harabeleri, Fadıllı Harabeleri, Güneykent şehir kalıntıları,
Sinanbey Camii, Senir Hacı Osman Camii, Gümüşgün Sinan Dede
Türbesi eski çağlardan kalan eserler ve yerler olarak görülmektedir.
İlçenin başlıca mesire ve yayla turizmi
yerleri : Söğüt Dağı Yaylası, Fadıllı Yaylası,
Koru Yaylası, Taşoluk Yaylası, Güneydere Uzundere Piknik Yeri ve
göleti, Keçiborlu Göleti, Boyralı Sini Yaylası, Aydoğmuş
Akdağ Yaylası, Senir, Tepecik ve Ardıçlı Köyleri Burdur
Gölü Kenarı Plaj sahasıdır.
Keçiborlu adının, bölgenin küçük
tepeciklerinden oluşmasına izafeten Kiçi (Küçük) Bor (Taş)
kelimelerinden oluştuğu Kiçiborlu ’dan bozulduğu sanılmaktadır.
Senirkent: Isparta İl Merkezine 76 km uzaklığında,
Eğirdir Gölü’ nün Hoyran Gölü adı verilen kuzey kısmının
batısında bir vadide yer alan ilçe, dağ eteğindeki meyilli
düzlük bir arazide kurulmuştur. Zira “Senir” dağ eteğindeki
meyilli düzlük anlamına gelmektedir.
Senirkent’in bulunduğu bölgenin, tarihin çok
eski devirlerinden beri yerleşim merkezi olduğu, buluntulardan ve yapılan
araştırmalardan anlaşılmaktadır. Ancak su kanalı,
kervansaray, kale gibi ayakta kalmış tarihi yapılara rastlamaktadır.
1370 yılında kurulmuş olan Senirkent 1807de Uluborlu’ya bağlı
nahiye statüsüne getirilmiş ve belediye teşkilatı kurulmuştur.
İlçedeki başlıca kültür varlıkları: Tymandos Antik
Kent, Yassıören Höyük, Garip Höyük, Tohumkesen Höyük, Aralık
Höyük Gençali Höyük, Veli Baba Türbesidir.
Sütçüler: Isparta'nın güneyinde yer alan
Sütçüler ilçesinin kuruluşunun M.Ö. 200 yıllarına kadar
dayandığı bilinmektedir. Bu gün Adada olarak adlandırılan
antik kent, Pisidya bölgesinde; Pisidya ile Pamfilya bölgeleri arasında
yer almaktadır. 1330 yıllarında Hamitoğulları beyliği
Eğirdir’ de kurulana kadar Sütçüler Selçuklular ’ın elinde
kalmıştır .
Osmanlılar zamanında bir süre Kara Bavlu
olarak anılmıştır. Zamanla Bavlu şekline dönüşen
isim, Cumhuriyet döneminde 1926 yılına kadar sürmüş, bu
tarihte yerleşime dağ-dağlık anlamına gelen Cebel ismi
verilmiştir. 1938 yılında belde halkının büyük şehirlerde
sütçülük yapmaları üzerine isimi Sütçüler olarak değiştirilmiş
ve Eğirdir ’e bağlı bir nahiye iken ilçe statüsü verilmiştir.
İlçenin belli başlı kültür varlıkları
arasında, ilçenin tarihi gelişimini simgeleyen kalıntılarından
Adada antik kenti gelir. Antik kent ilçe merkezine 12, Sağrak köyüne 2
kilometre uzaklıktadır. Diğer kültürel varlıkları
ise, Sığırlık Harabeleri, Taşkapı Harabeleri,
Zorzila Kalıntıları, Sefer Ağa Camii, Çandır
Köprüsüdür.
Uluborlu: Uluborlu, tarih öncesi devirlerden beri çeşitli
medeniyetlerin hüküm sürdüğü yörede yer almaktadır.
Uluborlu’nun 4000 yıl öncesi Hititler tarafından kurulduğu
bilinmektedir. Bu döneme ait kalıntılara yörede hala rastlanmaktadır.
Uluborlu, Türklerin fethi öncesinde Apolonia, Sozopolis, Mardion, Mardiyon,
Mardiaion adlarıylada anılmıştır. 1070 yılında
Türklerin egemenliğine girmiştir. Bu devirden sonra Uluborlu, Borgulu,
Burgulu, Uluğborlu isimleri de almıştır.
Uluborlu’da yaklaşık 17 türde kiraz yetiştirilmektedir.
Uluborlu kirazı Avrupa ülkelerinde çok tutulmaktadır. Ürünün
büyük bir kısmı ihraç edilmektedir. İlçede Temmuz ayının
ilk haftasında 2 gün süreli Altın Kiraz ve Yağlı Pehlivan
Güreş Şenlikleri düzenlenmektedir.
Yalvaç:
Yalvaç Destinasyonu
Yenişarbademli: Yenişarbademli, Beyşehir
Gölünün batısında, Toros Dağlarının kuzey uzantısı
olan Anamas Dağları ile bütünleşir. İlçe doğusunda,
Beyşehir, batısında Aksu ve kuzeyinde Şarkikaraağaç
ilçeleri ile çevrilidir. İlçenin rakımı 1150 metredir. İlçe
sınırları içerisinde bulunan Dedegöl Dağı (2892 m)
ile Isparta’nın en yüksek dağıdır. Yenişar tarih
boyunca pek çok uygarlığa sahne olmuştur. Yapılan araştırmaya
göre, M.Ö. 4000 yıllarında Etiler , M.Ö. 1500 yıllarında
Frikyalılar, M.Ö. 800 yıllarında İyonlar, M.Ö. 600 yıllarında
Lidyalılar, M.Ö. 446 yıllarında Persler, M.Ö. 190 yıllarında
Romalılar, M:S. 395 yıllarında da Bizanslar yörede uygarlık
kurmuşlardır.
1071 Malazgirt Zaferinden sonra 1142 yıllarında
Selçuklu topraklarına katılabilmiştir. 1810 yılında
Konya Vilayetine bağlı bir kaza olmuştur. Selçuklulara ait Kubad-ı
Abad Sarayı kalıntıları da ilçe hudutları içinde yer
almaktadır.
Yenişarbademli, Şarkikaraağaç
üzerinden asfalt yol ile Isparta il merkezine 177 km uzaklıktadır.
Yenişarbademli’ nin , başlıca gelir kaynağı, tarım,
hayvancılık, orman işçiliği ve balıkçılıktır.
|
|